Στη Ζάκυνθο το Πάσχα είναι το κάτι άλλο

Η Ζάκυνθος, το φιόρο του Λεβάντε, είναι ένα ακόμη νησί προικισμένο από τη φύση με μοναδικές ομορφιές. Είναι το νησί της ποίησης και του τραγουδιού. Το Πάσχα εκεί είναι το κάτι άλλο.

.

Η Μεγάλη Βδομάδα στη Ζάκυνθο έχει έναν εντελώς δικό της χαρακτηριστικό χρώμα.
Έχει επίσης ξεχωριστό Τυπικό στις θρησκευτικές τελετές και δικά της πανάρχαια έθιμα, που οι κάτοικοί της τα σέβονται και τα τηρούν με μοναδική φροντίδα και ευλάβεια. Το Μεγαλοβδόμαδο στην Ζάκυνθο αρχίζει το Σάββατο του Λαζάρου όταν στις 11 το πρωί οι καμπάνες χτυπούν πανηγυρικά και κρεμιέται το «βαγί» σε όλα τα καμπαναριά της πόλης και των χωριών.

Την Κυριακή των Βαΐων, του «Βαγιώνε» οι «νόντσολοι», παιδιά που υπηρετούν την εκκλησία, μοιράζουν σε όλα τα σπίτια το «βαγί» που το τοποθετούν στα εικονίσματα. Το βράδυ τελείται η Ακολουθία του Νυμφίου.
Την Μεγάλη Τρίτη το βράδυ ακούγεται κατανυχτικά το τροπάριο της Κασσιανής από μελωδικές χορωδίες των ναών και ιδιαίτερα στις εκκλησίες της πόλης τονισμένο στην ζακυνθινή εκκλησιαστική μουσική όπως άλλωστε και σε όλες τις άλλες ιερές ακολουθίες.
Την Μεγάλη Πέμπτη το πρωί γίνεται ο Εσπερινός και η Θεία Λειτουργία σε όλους τους ναούς. Μετά απ’ αυτή οι καμπάνες της Ζακύνθου «χηρεύουν». Δηλαδή δεν ξαναχτυπούν μέχρι το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου. Πενθούν τα πάντα. Μαύρα λάβαρα κρεμιούνται στα μπαλκόνια των σπιτιών, οι σημαίες είναι μεσίστιες, ακόμη και η ενδυμασία, ιδιαίτερα των μεγαλυτέρων σε ηλικία Ζακυνθινών, είναι πένθιμη. Από το βράδυ αυτό οι ιδιομορφίες του ζακυνθινού εκκλησιαστικού Τυπικού είναι εντονότερες.

Ο Εσταυρωμένος βγαίνει μετά το 11ο Ευαγγέλιο ενώ το 12ο Ευαγγέλιο ψαλλόμενο και αυτό στα Ζακυνθινά αποτελεί το αποκορύφωμα της ακολουθίας Την Μεγάλη Πέμπτη το πρωί γίνεται η ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και ακολουθεί η αποκαθήλωση. Μετά εξέρχεται ο ιερέας από το Ιερό Βήμα και λιτανεύει τον Χριστό επί του ώμου του τυλιγμένο σε λευκό σεντόνι. Σημειωτέον ότι στη Ζάκυνθο χρησιμοποιείται αμφιπρόσωπη ξυλόγλυπτη αγιογραφία του νεκρού Χριστού που ονομάζεται «αμνός».
Στις δύο το μεσημέρι γίνεται η μοναδική στην Ορθοδοξία λιτανεία του Εσταυρωμένου στους δρόμους της πόλης. Ξεκινά από το ναό του Αγίου Νικολάου, του Μώλου, στην πλατεία Σολωμού. Η κατανυχτική λιτανεία αρχίζει υπό τους ήχους του «Ίνα τι εφρύαξαν έθνη...» από τη Φιλαρμονική ενώ λιτανεύετε και η περίφημη εικόνα της «Mater Dolorosa» δηλαδή της Παναγίας του Πάθους.
Συγκινητική είναι η στιγμή της επιστροφής όπου ο Μητροπολίτης κρατώντας τον Εσταυρωμένο ευλογεί τον κλήρο και τον λαό, κάνοντας το σημείο του σταυρού στα τέσσερα σημεία του ορίζοντος.
Στις 4 το πρωί του Σαββάτου γίνεται η περιφορά του μοναδικού Επιταφίου στην πόλη. Στην επιστροφή ψάλλεται ο ύμνος «τον Κύριον υμνείτε» και ακολουθεί η περίφημη «Gloria» και το σπάσιμο των πήλινων σταμνών από τις νοικοκυρές όλων των σπιτιών στους δρόμους της πόλης.
Τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου γίνεται η Ανάσταση στην πλατεία του Αγίου Μάρκου και το «Χριστός Ανέστη» ψάλλεται κατά την ιδιόμορφη ζακυνθινή εκκλησιαστική μουσική.
Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα γίνεται ο Εσπερινός της Αγάπης στο ναό του Αγίου Λαζάρου και ακολουθεί η λιτάνευση της επιβλητικής εικόνας της Παναγίας της Γαλανούσας καθώς και της Αναστάσεως. Την Παρασκευή της Διακαινησίμου γιορτάζει το γραφικότατο προάστιο της Μπόχαλης. Γίνεται παραδοσιακό πανηγύρι και λιτάνευση της πανάρχαιης και θαυματουργού εικόνας της Παναγίας της Χρυσοπηγής υπό τους ήχους του «ταμπουρλονιάκαρου». Οι εορταστικές εκδηλώσεις του Πάσχα κλείνουν την Κυριακή του Θωμά με το λαϊκό πανηγύρι στο γραφικό ξωκλήσι του Αγίου Λύπου στην περιοχή Καλλιτέρο.

Ντένης Κονταρίνης

.

Πηγές: Πολιτιστικός Σύλλογος Σαρακινάδου
Καθημερινή Νικ. Κιούσης. Μεγαλοβδομάδα στο Ιόνιο.
Φωτογραφίες από τον Ιστό.