Μπορείτε.....

....εκτός από τα Εφτάνησα να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μου http://hellascafe.blogspot.com και να με βρήτε στο kondennis9@gmail.com
Θα χαρώ να σας δω.

Τρίτη 21 Απριλίου 2009

Ιόνιοι Νήσοι. Ιστορία και πολιτισμός

Ένα έργο μνημείο γιά τα Επτάνησα

Το εξώφυλλο του βιβλίου
.
Από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ιονίων Νήσων έλαβα την θαυμάσια έκδοση με τίτλο “Ιόνιοι Νήσοι, Ιστορία και πολιτισμός”. Και θεωρώ υποχρέωσή μου δημόσια να ευχαριστήσω τον Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας Ιονίων Νήσων κ. Σωτήρη Βόσδου και την Γραμματέα του κ. Σπυριδούλα Τσουκαλά γιά την καλωσύνη που είχαν να μου το στείλουν
Να ξεκινήσω με τον γενικό ορισμό ότι πρόκειται γιά μιά θαυμάσια και μνημειώδη έκδοση 460 σελίδων, μεγέθους 14Χ9 ίντσες, σε πολυτελέστατο χαρτί, πλούσια εικονογραφημένο με σπάνιες φωτιγραφίες. Στο μνημειώδες αυτό έργο συνεργάστηκε μιά πλειάδα καθηγητών από τα πανεπιστήμια της Ελλάδας υπό την επιμέλεια του Αναπληρωτή Καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας του Ιόνιου Πανεπιστημίου, κ. Θεοδόση Πυλαρινού.
Η ομάδα των καθηγητών που συνεργάστηκαν σ΄αυτό το έργο είναι. Ευγενία Βικέλα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, Ηλίας Γιαρένης, Λέκτορας του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, Τένια Ρηγάκου, Αρχαιολόγος, Σπύρος Ν. Ασωνίτης, Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Αρχειονομίας-Βιβλιοθηκονομίας του Ιόνιου Πανεπιστημίου, Γεράσιμος Δ. Παγκράτης, Λέκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νίκιας Λούντζης, Συγγραφέας-Ερευνητής, Αθανασία Λεοντσίνη, Καθηγήτρια του Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Χριστίνα Μπάνου, Λέκτορας του Τμήματος Αρχειονομίας-Βιβλιοθηκονομίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, Γιώργος Π. Πεφάνης, Λέκτορας του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, Κώστας Καρδάμης, Διδάκτωρ Μουσικών Επιστημών του Ιονίου Πανεπιστημίου, Θάνος Χρήστου, Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Πλαστικών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Διονύσης Α. Ζήβας, Αρχιτέκτων, Ομότιμος Καθηγητής Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, Πρωτοπρεσβύτερος, Γεώργιος Δ. Μεταλληνός, Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Χρήστος Π. Μπαλόγλου, Διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης.
.
Το αρχοντικό της οικογενείας Ρώμα στην πλατεία Ρούγα στην Ζάκυνθο.
Το κτίριο κατεστράφει με τους σεισμούς του 1953

Είναι επόμενο ότι ένα τέτοια έργο δεν είναι δυνατόν να παρουσιαστεί σε μιά μόνο ανάρτηση στο blog των Επτανήσων λόγω χώρου. Πιστεύω πως θα καταφέρω να έχω και κάποιες άλλες ακόμη.
Την έκδοση χαιρετίζει ο Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας Ιονίων Νήσων κ. Σωτήρης Βόσδου, ο οποίος αφού αναφέρεται στις ιστορικές επιδράσεις που δέχτηκαν στο πέρασμα του χρόνου τα Επτάνησα, τονίζει ότι είναι αυτές οι επιδράσεις που έδωσαν την πολιτιστική ταυτότητα του επτανησιακού πολιτισμού. Κι είναι γεγονός ότι η γεωγραφική τους θέση βοηθάει ώστε να καταλάβουμε πολλά από την ιστορική εξέληξη των νησιών.
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, στην αρχαιότητα λίγοι Ευβοείς, διωγμένοι από την πατρίδα τους κατέφυγαν στην Κέρκυρα. Ήταν η αρχή της κατοίκησης των Ιόνιων νησιών. Από τότε μέχρι και τις μέρες μας τα Επτάνησα διαδραμάτισαν πρωτεύοντα ρόλο στην ελληνική ιστορία. Αποκορύφωμα αυτού του ρόλου θα πρέπει να χαρακτηριστεί ο 9ος αιώνας με τις συνεχείς εξεγέρσεις των κατοίκων των νησιών με αποτέλεσμα την Ένωση με την Ελλάδα το 1864.

Το μνημείο του Αρμοστή Ντάγκλας, στην Γαρίτσα της Κέρκυρας

Ο κ. Βόσδου χαρακτηρίζει τα Επτάνησα ενδιαφέρον νησιώτικο μωσαϊκό, δίνοντας τους τα επιτυχημένα επίθετα, γλυκιά Κέρκυρα, ερωτική Ζάκυνθος, ασυμβίβαστη Κεφαλονιά, ηπειρωτικά παραδοσιακή Λευκάδα, πολυτραγουδημένη Ιθάκη, ανέμελα Κύθηρα, ειδυλλιακοί Παξοί και Αντίπαξοι, και φυσικά αναφέρει και τα Διαπόντια νησιά, Οθωνοί, Ερρείκουσα και Μαθράκι, που αποτελούν το τελευταίο άκρο ελληνικής γης στα βόρεια της Κέρκυρας.
Ονομάζει τα Επτάνησα εθνικό προπύργιο, αφού έλαβαν μέρος στους εκάστοτε αγώνες για τη λευτεριά του τόπου, ενώ παράλληλα δηλώνουν και το χριστιανικό φρόνημά τους με τους τρεις Αγίους προστάτες τους, Άγιο Σπυρίδωνα, Άγιο Γεράσιμο και Άγιο Διονύσιο.
Αναφερόμενος στον χώρο των γραμμάτων και των τεχνών ο κ. Βόσδου, επισημαίνει ότι, ευνοημένα από την ιστορία και τη φύση τους, τα νησιά γέννησαν μεγάλους λογοτέχνες, σημαντικούς λόγιους, σπουδαίους καλλιτέχνες και κορυφαίους πολιτικούς αναφέροντας ενδεικτικά τους Σολωμό, Κάλβο, Πολυλά, Μαβίλη, Θεοτόκη από τον χώρο του λόγου, τους Μάντζαρο και Σαμαρά από τον μαγικό χώρο της μουσικής και τον Ιωάννη Καποδίστρια από τους πολιτικούς μαζί με τους Μουστοξύδη και Βράϊλα Αρμένη.
Ο κ. Βόσδου τελειώνει τον χαιρετισμό του χαρακτηρίζοντας την μνημειώδη αυτή έκδοση, σαν έναν φόρο τιμής στην πολυτάραχη ιστορία της Επτανήσου.
Να σημειώσω ότι το έργο είναι γραμμένο στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα.
Ένα έργο που θα πρέπει να έχει τη θέση του σε όλα τα σχολεία της πατρίδας μας αλλά και στα ελληνικά σχολεία της ξενιτιάς. Ας φροντίσουν να το προμηθευτούν αυτοί που μας παρουσιάζονται για ηγέτες μας.

Ντένης Κονταρίνης

Τρίτη 14 Απριλίου 2009

Πασχαλινό.

Απρίλης μήνας. Πάνω στα δέντρα αρχίζει να ξαναγεννιέται η ζωή. Δειλά αλλά σταθερά παίρνουν ν ‘ ανοίγουν τα πρώτα φυλλαράκια. Φουσκώνουν τα πρώτα μπουμπούκια. Δειλά και φοβισμένα ανοίγουν τα πρώτα λουλουδάκια. Η ζωή ξανάρχεται μετά από την πολύμηνη νέκρα του χειμώνα.
Απρίλης. Ο μήνας που μέσα του κρύβει την πιο όμορφη και πιο μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης. Το Πάσχα. Το Πάσχα των Ελλήνων. Γιατί εμείς οι Έλληνες σε τούτη τη γιορτή έχουμε δώσει μια ξεχωριστή ομορφιά. Για μας μαζί με την Ανάσταση του Χριστού είναι και η Ανάσταση της ελληνικής φύσης.
Ελάτε λοιπόν να γυρίσουμε το χρόνο πίσω. Να γίνουμε παιδιά ανέμελα. Να βρεθούμε εκεί κάτω. Στην όμορφη χώρα που αφήσαμε όταν μας έπιασε η τρέλα να κυνηγήσουμε το όνειρο του πλούτου. Τότε, που μέσα στη φτώχια μας, οι δύο μεγάλες γιορτές αποτελούσαν σταθμό στην παιδική μας ηλικία. Γιατί σ’ αυτές τις δύο μεγάλες γιορτές όλο και κάποιο καινούργιο ρούχο θα φορούσαμε, όλο κι ένα ζευγάρι Ελβιέλα θα σκέπαζε την ξυπολυσιά μας, κάποιο καλό φαγητό θα τρώγαμε, και κάποιο χαρτζιλίκι θα οικονομούσαμε.

Από την Κυριακή των Βαΐων, για μας τους πιτσιρικάδες, άρχιζε το πανηγύρι. Από βραδύς το Σάββατο πηγαίναμε στην εκκλησιά να βοηθήσουμε τον παπά να φτιάξει τα βάγια. Αυτή η βοήθεια μα έδινε το δικαίωμα να μοιράζουμε την άλλη μέρα τα βάγια στο εκκλησίασμα, μια δουλειά που μας εξασφάλιζε κάποιο χαρτζιλίκι.
Όλη τη Μεγάλη βδομάδα την περνούσαμε στην εκκλησιά βοηθώντας τον παπά-Νικόλα στο Ιερό, τον μπάρμπα-Φώτη, τον νεωκόρο, να στολίσει την εκκλησιά και τους ψαλτάδες να τακτοποιούν τα βιβλία τους.
Την Μεγάλη Πέμπτη η γειτονιά μας πνιγόταν από τη μυρουδιά του ξυδιού. Ήταν η ημέρα της Μεγαλοβδομάδας που οι νοικοκυρές έβαφαν τα κόκκινα αυγά και χρησιμοποιούσαν το ξύδι “για να πιάσει η βαφή” όπως έλεγαν. Μέχρι και το βράδυ γέμιζε ο γύρω χώρος με τη μυρωδιά του ξυδιού.
Ήταν μια εποχή τότε που κανένα σπίτι δεν διέθετε την πολυτέλεια της ηλεκτρικής κουζίνας. Έτσι το ψήσιμο των πασχαλιάτικων κουλουριών γινότανε στον μοναδικό φούρνο της γειτονιάς μας. Και την μεταφορά τους με τις λαμαρίνες από τα σπίτια στον φούρνο την είχαμε αναλάβει εργολαβικά εμείς, φυσικά έναντι κάποιας αμοιβής και την υπόσχεση ότι το Πάσχα θα γευόμαστε την κουλουροπαραγωγή της κάθε νοικοκυράς. Έτσι από το απομεσήμερο της Μεγάλης Πέμπτης αρχίζαμε τα ασταμάτητα δρομολόγια.
Την Μεγάλη Παρασκευή πολλές νοικοκυρές δεν άναβαν ούτε φωτιά για να μαγειρέψουν. Το φαγητό, κείνη την ημέρα, ήταν αυστηρά νηστίσιμο. Συνήθως ήταν φακές χωρίς λάδι, μαγειρεμένες από την προηγούμενη ημέρα, ελιές, χαλβάς και τουρσιά που έκαναν τα χείλια μας να τσούζουν από την ξυνάδα. Έτσι ο νους μας και οι κουβέντες μας εκείνο τον καιρό επικεντρώνονταν στη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου. Περιμέναμε κείνη τη στιγμή που, ο παπά-Νικόλας θα έλεγε το “Χριστός Ανέστη” κι εμείς θα βγάζαμε από τις τσέπες μας το αυγό και το κουλούρι που μας είχανε δώσει οι μανάδες μας για να το φάμε μετά, από το Χριστός Ανέστη φυσικά. Βέβαια, για να λέμε την αλήθεια, το κουλούρι από τα πολλά κρυφά τσιμπήματα, είχε μείνει το μισό. Όμως, έστω και με το άλλο μισό, χαιρετίζαμε το μεγάλο γεγονός της θρησκείας μας και το τέλος της νηστείας μας. Αν και εδώ που τα λέμε, η νηστεία, λόγω της μεγάλης ανέχεια, ήταν μια μόνιμη κατάσταση στην παιδική μας ηλικία.

Πουθενά στον κόσμο δεν θα νοιώσεις καλύτερα τη μεγάλη γιορτή της Ανάστασης του Χριστού όσο στην Ελλάδα. Όλη η χαρακτηριστική ατμόσφαιρα της μεγάλης γιορτής σε κάνουν να νοιώσεις βαθειά το μεγαλείο της. Είναι η γιορτή, που περισσότερο από κάθε άλλη φορά ο ξενιτεμένος Έλληνας επιθυμεί να βρεθεί και να γιορτάσει στην πατρίδα, στο χωριό του. Να γυρίσει λίγο τη σούβλα, να τσουγκρίσει το κόκκινο αυγό με τους δικούς του, να πιεί ένα ποτήρι κρασί ευχόμενος, Χριστός Ανέστη. Εδώ στην ξενιτιά μας προσπαθήσαμε κι εμείς να μεταφέρουμε και να συνεχίσουμε τα όμορφα έθιμα της Πασχαλιάς. Σε κάποιες αυλές, τις “γυάρδες” όπως έχουμε μάθει να τις λέμε, στήνονται κάποιες σούβλες. Κάποιο κασετόφωνο προσπαθεί να μας θυμίσει τα τραγούδια της πατρίδας μας, λέμε κι εμείς τις ευχές μας, Χριστός Ανέστη. Στήνουμε το χορό πολλές φορές. Μοιάζουμε να γλεντάμε και να απολαμβάνουμε. Όμως όλοι μας κατά βάθος νοιώθουμε πως απ’ την όμορφη αυτή γιορτή λείπει αυτή η ίδια η πατρίδα μας. Η Ελλάδα.
.
Άντε λοιπόν. Χριστός Ανέστη. Χρόνια πολλά και του χρόνου στην πατρίδα.
Ντένης Κονταρίνης

Παρασκευή 3 Απριλίου 2009

Ζάκυνθος

Η Ζάκυνθος είναι η νοτιότερη από τις μεγαλύτερες νήσους του Ιονίου Είναι ένα ορεινό νησί με άφθονα νερά και χωρίζεται μορφολογικά σε δύο τμήματα. Στο δυτικό, που καλύπτεται από το όρος Βραχίωνας και το ανατολικό που είναι πεδινό και πυκνοκατοικημένο. Στο τμήμα αυτό υπάρχει και ο ανοικτός κόλπος του νησιού και εκεί είναι κτισμένη η πρωτεύουσα,
Το όνομά της το οφείλει στον Ζάκυνθο, γιό του βασιλιά της Τροίας, Δάρδανο, ο οποίος εγκαταστάθηκε εκεί περίπου το 1500 π.Χ. και έκτισε και την πόλη, στην οποία έδωσε το όνομά του. Κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους βρίσκουμε τη Ζάκυνθο κάτω από την επικυριαρχία του Βυζαντίου. Την 1η Μαΐου του 1485 περιέρχεται στην κυριαρχία της Βενετίας και οι κάτοικοι του νησιού υποδέχονται τους Βενετούς με πανηγύρια.
Η ελληνική αριστοκρατία εγκαθίδρυσε τότε το Λίμπρο ντ΄ όρο, την Χρυσή Βίβλο μέσα στην οποία καταχωρούντο τα ονόματα των αφεντάδων της νήσου, Στο πέρασμα του χρόνου οι Βενετοί κάθε άλλο παρά ελευθερωτές απεδείχθησαν με αποτέλεσμα οι Ζακυνθινοί πολλές φορές να εξεγερθούν εναντίον τους. Κυριότερη εξέγερση σημειώθηκε το 1628 και έμεινε γνωστή με την ονομασία «Ρεμπελιό των ποπολάρων.» Το 1797 το νησί καταλαμβάνουν οι Γάλλοι και οι Ζακυνθινοί τους υποδέχονται σαν ελευθερωτές και αυτούς και μάλιστα έκαψαν πανηγυρικά τη Χρυσή Βίβλο. Από τότε η Ζάκυνθος ακολούθησε την τύχη των υπολοίπων νησιών του συμπλέγματος μέχρι το 1864 όπου έγινε η Ένωση με την Ελλάδα.
Γεωλογικά η Ζάκυνθος βρίσκεται πάνω στην συνάντηση των δύο μεγάλων τεκτονικών πλακών. Της αφρικανικής και της ευρωπαϊκής. Κι αυτός είναι ο λόγος που συχνά ταλαιπωρείται από καταστροφικούς σεισμούς. Σαν μεγαλύτερος από όλους έχει καταγραφεί αυτός που έγινε το πρωινό της 31ης Ιανουαρίου του 1893. Κείνο το πρωινό το νησί καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά. Μόνο κάτι λίγα σπίτια έμειναν όρθια και μαζί τους και ο ναός του Αγίου Διονυσίου. Όμως τρεις μήνες αργότερα, την 5η Απριλίου του ιδίου έτους ένας νέος σεισμός, πιο ισχυρός, θα ολοκληρώσει την καταστροφή. Τότε θα γκρεμιστεί και ο ναός του Αγίου Διονυσίου και μαζί του το πανέμορφο καμπαναριό που είχε σχήμα πύργου. Οι σεισμοί της 9ης Αυγούστου του 1953 για μια ακόμη φορά θα ισοπεδώσουν το νησί. Πραγματικά δεν έμεινε τίποτα όρθιο. Και οι φωτιές που επακολούθησαν ολοκλήρωσαν το έργο της καταστροφής. Βέβαια η πόλης ανοικοδομήθηκε, όμως από τα παλιά της μνημεία δεν υπάρχει τίποτα. Ο ναός του Αγίου Διονυσίου έχει επίσης ανοικοδομηθεί και εκεί υπάρχει το λείψανο του πολιούχου του νησιού το οποίο έχει διασωθεί.
.


Η Ζάκυνθος έχει να επιδείξει πολλούς αξιόλογους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών. Πρώτο όνομα στον πίνακα ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός. Η παρουσία του στα ελληνικά γράμματα είναι αυτή που διαμόρφωσε την ανάπτυξη της νεοελληνικής ποίησης. Η δημοτική γλώσσα που χρησιμοποίησε στο έργο του είναι αυτή που σημάδεψε την εξέλιξη των ελληνικών γραμμάτων. Εκείνο που ξεχωρίζει τον Σολωμό από τους άλλους συγχρόνους του ποιητές είναι ο ανεπτυγμένος ψυχικός του πλούτος. Έτσι θα εντυπωσιάσει την κοινωνία της Ζακύνθου με τα δύο του αριστουργήματα. «Τον Εθνικό Ύμνο» και την «Φαρμακωμένη».
.
Συφορά! Σε θυμούμ΄ εκαθόσουν
Στο πλευρό μου με πρόσωπο αχνό
«Τι έχεις»; σούπα, και συ μ’ αποκρίθεις
«Θα πεθάνω, φαρμάκι θα πιώ».

Μεγάλη επίσης φυσιογνωμία των ελληνικών γραμμάτων με καταγωγή την Ζάκυνθο ο Ανδρέας Κάλβος. Μετά από την μαθητεία του στη Ζάκυνθο σπούδασε στο εξωτερικό φιλοσοφία και φιλολογία. Το 1824 δημοσίευσε στη Γενεύη τον πρώτο κύκλο του σημαντικού έργου του με τον τίτλο «Ωδές».Ω! Φιλτάτη πατρίς
Ώ θαυμασία νήσος
Ζάκυνθε, συ μου έδωκας
Την πνοήν και του Απόλλωνος
Τα χρυσά δώρα.

Θα ακολουθήσει ο δεύτερος κύκλος το 1826 στο Παρίσι με τον τίτλο «Νέες Ωδές.» Παλαμάς θα τον ονομάσει σοφό διδάσκαλο και υπερήφανο ποιητή. Ο Κάλβος υπήρξε ένας συνεχής υμνητής της Ελλάδας αλλά και της ιδιαιτέρας του πατρίδας, της Ζακύνθου.

Μια πολύπλευρη προσωπικότητα των Επτανησιακών γραμμάτων, ο Ούγο Φώσκολος. Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο. Από μικρός σπούδασε φιλοσοφία και ρητορική στην Ιταλία. Αναμίχθηκε στην ιταλική πολιτική και διακρίθηκε για τη φλογερή ρητορεία του. Από τα δεκαέξι του χρόνια έγραφε ποιήματα τα οποία διακρίθηκαν. Το 1796 ανέβασε στην Βενετία την τραγωδία του «Θυέστις», η οποία άφησε άριστες εντυπώσεις. Επίσης άριστες εντυπώσεις άφησε και η επαναστατική τραγωδία του «Αίας» την οποία ανέβασε στη Σκάλα του Μιλάνου στα 1813. Έγραφε στα ιταλικά και εξέδωσε ποιήματα, κριτικές και σπουδαίες μεταφράσεις. Εθεωρείτο Ιταλός, αλλά μέσα του ο Ούγο Φώσκολος για όλη του τη ζωή παρέμεινε Ζακυνθινός και Έλληνας. Η απέραντη αγάπη του για την Ελλάδα κλείνεται μέσα στο μεγάλο του ποίημα, «Οι Τάφοι». Τα άπαντά του αποτελούνται από 11 τόμους και περιλαμβάνουν δοκίμια, σονέττα και ωδές.

Από τις νεώτερες παρουσίες Ζακυνθινών λογίων στα ελληνικά γράμματα ο Γρηγόρης Ξενόπουλος. Πεζογράφος, λογογράφος αλλά και θεατρικός συγγραφέας, άφησε ένα πλήθος από μυθιστορήματα και θεατρικά έργα. Από τα πλέον γνωστά μυθιστορήματά του, ο «Κόκκινος βράχος», ο «Ποπολάρος», η «Στέλλα Βιολάντη» και «Το Μυστικό της Κοντέσας Βαλέραινας». Σημαντικότερα από τα πνευματικά του παιδιά θα πρέπει να χαρακτηρισθούν τα περιοδικά «Διάπλαση των Παίδων» και «Νέα Εστία».

Φυσικά υπάρχουν και πολλοί άλλοι Ζακυνθινοί που έχουν βάλει την υπογραφή τους στα ελληνικά γράμματα. Όμως περιορισμένος ο χώρος και πρωταρχικό σκοπό τους, Τα Εφτάνησα να μην κουράζουν τους επισκέπτες. Έτσι μια άλλη φορά θα πούμε ακόμη πιο πολλά.

Ντένης Κονταρίνης