Μπορείτε.....

....εκτός από τα Εφτάνησα να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μου http://hellascafe.blogspot.com και να με βρήτε στο kondennis9@gmail.com
Θα χαρώ να σας δω.

Σάββατο 26 Σεπτεμβρίου 2009

Ιωάννης Καποδίστριας o πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας

Ένα από τα πλέον σημαντικά πρόσωπα στη νεώτερη ιστορία της Ελλάδας, είναι αναμφησβήτητα ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο πρώτος κυβερνήτης της πατρίδας μας. Ένα πρόσωπο αμφιλεγόμενο γιά πολλούς, Ένας πολιτικός που ακόμη και σήμερα αποτελεί αντικείμενο μελέτης γιά τις ικανότητες, που του είχαν αποδοθεί, αλλά και γιά τον τρόπο που επέλεξε να κυβερνήσει. Ένας κυβερνήτης που κατάφερε να διχάσει το λαό της χώρας, που μόλις είχε απελευθερωθεί.
Ο στρατηγός Μακρυγιάννης, μία από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές φυσιογνωμίες στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821, γράφει γιά τον Καποδίστρια στα απομνημονεύματά του
Ο Κυβερνήτης μας φέρνει οπαδούς των τυρράγνων να τον οδηγήσουνε πως τυρραγνούνε εκείνοι οι τύρραγνοι να τυρραγνήσει και αυτός.
Κι΄όμως ο Μακρυγιάννης ήταν από τους πρώτους που δήλωσε την αφοσοίωσή του στον Κυβερνήτη και πως μπορούσε ακόμη και τη ζωή του να δώσει γι΄αυτόν. Τι τον έκαμε να αλλάξει;
Θα πρέπει όμως πρώτα απ΄όλα να δούμε ποιά ήτανε η πολιτική αλλά και κοινωνική κατάσταση στην Ελλάδα όταν ο Καποδίστριας έφτασε εκεί γιά να την κυβερνήσει.
Είναι αλήθεια πως όταν ο Καποδίστριας πάτησε το πόδι του στην ελληνική γη, η χώρα, όση είχε απελευθερωθεί, ήταν πραγματικά ένα χάος.
.
Στην στεριά, γράφει ο ιστορικός Τάσος Βουρνάς, επικρατούσε το δίκιο της αρπακτηκότητας του Τοπάρχη Κοτζαμπάση και στη θάλασσα η πειρατία.
Στην ελεύθερη χώρα δεν υπήρχαν χέρια να επιδοθούν στην καλλιέργεια της γης. Εικοσιπέντε χιλιάδες μαχητές γύριζαν από χωριό σε χωριό χωρίς καμμιά μισθοδοσία, χωρίς καμμιά ενίσχυση. Καμμιά υπηρεσία δεν λειτουργούσε. Ο Μωρηάς ήταν μιά έρημος. Κάθε μεγαλοκαπετάνιος, που κρατούσε ένα κάστρο τυρρανούσε σαν καταχτητής τον γυμνό και άστεγο πληθυσμό. Γιά να μπορέσει κανείς να μεταμορφώσει σε κράτος αυτό το χάος δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα έπρεπε να διαθέτει ισχυρή κεντρική εξουσία με σιδερένια πυγμή κι΄οποσδήποτε μιά πολιτική γενναίου αστυκοδημοκρατικού εκσυγχρονισμού. Ο οποιοσδήποτε όμως κι΄αν διέθετε αυτές τις θέσεις μοιραία θα ερχόταν σε κάθετη ρήξη με το παλιό φεουδαρχικό καθεστώς, που το αποτελούσαν τα τζάκια και οι νεόπλουτοι, που η περιουσία τους ήταν από το πλιάτσικο σε βάρος της επανάστασης. Αυτά είχε να αντιμετωπόσει ο κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας, μπροστά σε αυτά βρέθηκε κι΄αυτά κλήθηκε να πολεμήσει.
Όμως ποιός ήταν ο Ιωάννης Καποδίστριας;.
Γεννημένος στην Κέρκυρα το 1776 από οικογένεια ευγενών, μορφώθηκε με επιμέλεια στην πόλη του και στην συνέχεια σπούδασε ιατρική και φισοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας. Μετά τις σπουδές του επιστρέφει στην Κέρκυρα και γιά ένα διάστημα εργάζεται σαν γιατρός χειρουργός. Όταν όμως τα Εφτάνησα κατακτώνται από τους Ρώσσους ο Καποδίστριας θα εγκαταλείψει την ιατρική και θα περάσει στον πολιτικό χώρο. Το 1803 με την ίδρυση της Πολιτείας των Ιονίων Νήσων ο Καποδίστριας θα διοριστεί Γραμματέας. Όμως το 1807 με την συνθήκη του Τιλσίτ το κράτος των Ιονίων Νήσων πάυει να υπάρχει κ;αι φυσικά σταματάει και η Γραμματεία του Καποδίστρια. Σ΄αυτό το διάστημα όμως είχε αναπτύξει στενές σχέσεις με την ρωσσική διπλωματία κι΄έτσι μετά το τέλος της Γραμματείας στο κράτοσ των Ιονίων Νήσων θα μεταπηδήσει στον χώρο της ρωσσικής διπλωματίας όπου πραγματοποιεί λαμπρή σταδιοδρομία. Μάλιστα το 1815 διορίζεται Υπουργός Εξωτερικών, μιά θέση που κρατάει μέχρι το 1822
Από τον χρόνο αυτόν κα μετά διαμένει στη Γενεύη και παρ΄όλο που βρίσκεται σε άδεια αορίστου χρόνου συνεχίζει να είναι μέλος της ρωσσικής διπλωματίας. Από τα καθήκοντά του αυτά θα απαλλαγεί τον Ιούλιο του 1827 με επίσημη έγκριση του Τσάρου Νικολάου και αφού είχε εκλεγεί στη θέση του Κυβερνήτη της Ελλάδας.
Το πρωί της Κυριακής 8 Ιανοαρίου του 1828 ο Ιωάννης Καποδίστριας, εκλεγμένος κυβερνήτης της Ελλάδας από την Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας φτάνει στο Ναύπλιο με το αγγλικό πλοίο Warspite και πατάει το ελληνικό έδαφος.
.

Ο Κάρλ Μέντελσον στην Επίτομη Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης γράφει: Τρία ξένα πολεμικά πλοία χαιρέτησαν την ελληνικά σημαία με κανονιοβολισμούς. Είναι η πρώτη περίπτωση αποδόσεως επισήμων τιμών εκ μέρους Ευρωπαϊκών Δυνάμεων ενώ ο λαός επευφημούσε.
Κι ο Νίκος Κασομούλης στα Ενθυμήματα στρατιωτικά αναφέρει: Τι να ενθυμηθεί κανένας και τι να γράψει. Πως να ζωγραφίσει το ηθικόν της ώρας εκείνης. Άλλος έτρεχε, άλλος πηδούσε, άλλος χόρευε. Οι δρόμοι ταράτοντο.Όλοι πλέον από την χαράν αλησμόνησαν την θέσην των. Άνδρες και γυναίκες. Μικροί και μεγάλοι.
Ο νέος κυβερνήτης θα φτάσει στις 11 Ιανοαρίου στην Αίγινα, όπου εκεί έχει την έδρα της η Επιτροπή, που τον αναπληρώνει στα καθήκοντά του και η οποία αποτελείται από τους Γεώργιο Μαυρομιχάλη, Ιωάννη Μηλαήτη και Ιωάννη Νάκο. Από εκείνη τη στιγμή οι τύχες της χώρας ανήκουν πλέον στα χέρια του κυβερνήτη.
Πριν να καταπιαστούμε με το έργο του Καποδίστρια, αξίζει να δούμε τι λένε τόσο οι υμνητές του όσο και οι επικριτές του. Χαρακτηρίζοντας τον Καποδίστρια γιά τις πολιτικές του ιδέες, ο εκ των επικριτών του ιστορικός Γιάννης Κορδάτος, στην Μεγάλη Ιστορία της Ελλλάδος γράφει: Ήταν συντηριτικός ως το κόκαλο και υπηρέτης της ρωσσικής πολιτικής. Κάπως ίδια είναι και η γνώμη του Τάσου Βουρνά ο οποίος στην Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδας γράφει: Ήταν αριστοκράτης στην καταγωγή, ολογαρχικός στις ιδέες, δοκιμασμένος από την εποχή της Ρωσσοκρατίας στα Εφτάνησα, οπόταν σαν πληρεξούσιος της ξένης κατοχής έπνιξε στο αίμα την αγροτική εξέγερση της Κεφαλονιάς, το 1804 και είχε πάρει σαφή θέση υπέρ του φεουδαρχισμού.
Πιό πολύ επικριτικός ο Ιωάννης Ζέβγος, γράφει στην Σύντομη Μελέτη της Νεοελληνικής Ιστορίας: Ήταν αντιδραστικός, διπλωμάτης της Σχολής Μέτερνιχ, στεγνός και πεισματάρης γραφειοκράτης, φανατικός οπαδός του τσαρισμού στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική.
Ο Φίνλευ, από τους ένθερμους υποστηρικτές και υμνητές του Ιωάννη Καποδίστρια, γράφει στην Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως: Ο πατριωτισμός του Καποδίστρια είχε ταυτιστεί με την ορθοδοξία και την εθνική ανεξαρτησία, όχι όμως με την πολιτική ελευθερία και τα πολιτικά δικαιώματα. Ελάχιστα πρόσεξε την κοινωνική πρόοδο των λαϊκών μαζών της Δυτικής Ευρώπης που συντελέστηκε στη διάρκεια της ζωής του και η παράλειψη αυτή τον εμπόδισε να παρατηρήσει την επίδραση που ασκούσε ήδη η κοινή γνώμη στην διαγωγή των περισσοτέρων κυβερνήσεων.
Οι προθέσεις του Καποδίστρια γιά τον τρόπο με τον οποίον θα κυβερνούσε την Ελλάδα, φάνηκαν από τις πρώτες ημέρες της ανάληψης των καθηκόντων του. Κύριος σκοπός του ήταν όλες οι εξουσίες να βρίσκονται συγκεντρωμένες στα χέρια του. Μία από τις πρώτες ενέργειές του ήταν η αναστολή του Συντάγματος της Τροιζήνας. Έφτασε μάλιστα στο σημείο να δηλώσει πως αν το Σύνταγμα δεν ανασταλεί ο ίδιος θα έφευγε αφήνοντας την χώρα και τον λαό της στην τύχη τους. Ακόμη διέλυσε τη Βουλή και στη θέση της τοποθέτησε ένα Συμβουλευτικό Σώμα με την επωνυμία Πανελλήνιον. Αυτό το Συμβουλευτικό Σώμα με 27 μέλη είχε καθαρά διακοσμητικό χαρακτήρα. Χωρισμένο σε τρία τμήματα ανέλαβε τις διοικητικές , οικονομικές και δικαστικές εξουσίες. Ακόμη ίδρυσε την Κεντρική Γραμματεία, ένα είδος υπουργικού συμβουλίου που όμως έπερνε απ΄ευθείας γραμμή από τον ίδιο.
Αφού έθεσε τις βάσεις της εξουσίας έτσι όπως αυτός τις ήθελε ο Καποδίστριας ορκίστηκε ότι θα εκπλήρωνε τις αποφάσεις των Εθνικών Συνελέυσεων της Επιδαύρου, του Άστρους και της Τροιζήνας. Κάτι που δεν τήρησε αφού ευθύς εξ΄αρχής κατήργησε κάθε μορφή αντιπροσωπευτικής συνταγματικής Δημοκρατίας.
Ο Νίκος Σβορώνος στην Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας υποστηρίζει ότι η εξωτερική πολιτική του Καποδίστρια είχε σαν σκοπό να υποτάξει το νέο κράτος στις βλέψεις του Τσάρου.
Στην εσωτερική πολιτική ο Ιωάννης Καποδίστριας δεν κατάφερε να λύσει το κύριο πρόβλημα που αντιμετώπιζε το καινούργιο κράτος. Τη διανομή στους αγρότες της εθνικής γης, που άλλοτε ανήκε στους Τούρκους. Το μεγαλύτερο μέρος της γης αυτής πέρασε στα χέρια των προκρίτων και των κοτζαμπάσηδων ενώ οι αγρότες παρέμειναν και πάλι εξαρτώμενοι από αυτούς. Ωστόσο θα πρέπει κανείς αντικειμενικά να αναγνωρίσει ότι η διακυβέρνηση της χώρας από τον Καποδίστρια αποτελεί την πρώτη σοβαρή προσπάθεια οργάνωσης του ελληνικού κράτους. Πρώτος αυτός φροντίζει γιά την δημόσια εκπαίδευση, καταστέλει την πειρατία, διοργανώνει την διοίκηση. Η προσπάθειά του να επιβάλει κάποια πειθαρχία στο πνεύμα των προκρίτων που ήθελαν να αντικαταστήσουν στην ελεύθερη Ελλάδα τους Τόυρκους αξιωματούχους, συνάντησε από την πλευρά τους μεγάλη αντίδραση. Κι΄ίσως ήταν αυτή η αιτία και ο λόγος που όπλισε τα χέρια των Μαυρομιχαλαίων..
Το πρωινό της Κυριακής 27ης Σεπτεμβρίου του 1831, ο Ιωάννης Καποδίστριας, πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας θα πέσει νεκρός έξω από την είσοδο του ναού του Άγιου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο από τις σφαίρες των Κωνσταντίνου και Γιώργη Μαυρομιχάλη.
Υποστηρίχτηκε ότι την δολοφονία οργάνωσαν οι Πρεσβευτές της Αγγλίας και της Γαλλίας με σκοπό να εξασθενήσουν τη Ρωσσική επιρροή στην Ελλάδα. Χωρίς να έχει αποδειχτεί κάτι συγκεκριμένο, το γεγονός είναι ότι οι δύο αυτές χώρες εμψύχωναν την αντιπολίτευση στην πολιτική του Καποδίστρια. Όμως η πολιτική του αυτή δημιουργούσε πολλές αντιδράσεις όχι μόνο μέσα στον απλό λαό αλλά και στις τάξεις των κοτζαμπάσηδων που δεν ήθελαν να παραχωρήσουν τίποτα από την τοπική τους εξουσία.
Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια θα σηματοδοτήσει μιά νέα εποχή γιά την διακυβέρνηση της χώρας. Οι πρόκριτοι, οι κοτζαμπάσηδες, οι καπεταναίοι θα αρχίσουν έναν αγώνα γιά την εξουσία. Γιά να καταλήξει η Ελλάδα στην βασιλεία του Όθωνα που με τον ερχομό του στην Ελλάδα μαζύ του, εκτός από τους Βαβαρούς θα φέρει και τους ασκούς του Αιόλου.
Στην Κέρκυρα, λίγο έξω από την πλατεία του Σαν Ρόκκο βρίσκεται η μικρή μονή της Παναγίας της Πλατυτέρας. Στο προάυλιο αυτής της μικρής εκκλησιάς βρίσκεται ένας απλός τάφος όπου μέσα του κρύβει τα οστά του Ιωάννη Καποδίστρια. Μιά απλή μαρμάρινη πλάκα αναφέρει. Ενθάδε κείται ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδος Ιωάννης Καποδίστριας. Δίπλα του ακριβώς είναι ο τάφος του αδελφού του, Αυγουστίνου Καποδίστρια.

Ντένης Κονταρίνης

Δευτέρα 21 Σεπτεμβρίου 2009

Η κοντέσα του Ιονίου

Διαβάζοντας τον τίτλο ο νους σας οπωσδήποτε θα τρέξει σε κάποιο από τα αλησμόνητα μυθιστορήματα του Γρηγόρη Ξενόπουλου. Πιθανόν να φανταστείτε κάποια αρχόντισσα των νησιών, τυλιγμένη σε κάποιο κρινολίνο. Κι ακόμη ίσως αναζητήσετε κάποια γυναίκα εξαίσιας ομορφιάς, που περιπλανάται μέσα στα καντούνια των νησιών του Ιονίου. Κάποια αιθέρια ύπαρξη, τυλιγμένη με κάποιο παραμυθένιο μυστήριο, που για χρόνια ο ίσκιος της τριγυρνάει πάνω στα νησιά και ανάβει φωτιές για έρωτες τρελούς.
Φίλοι μου προσέξτε. Ίσως βιαστήκατε.
Στον πολιτισμό κάθε χώρας, κάθε τόπου, ξέχωρα από την ιστορία, τα γράμματα και τις τέχνες, οπωσδήποτε παίζουν κάποιο ρόλο και τα προϊόντα που παράγει ο τόπος αυτός. Έτσι στον πολιτισμό της Κεφαλλονιάς αναμφισβήτητα έναν πρωτεύοντα ρόλο έχει παίξει και η κοντέσα του νησιού. Η χιλιοτραγουδημένη ρομπόλα. Το υπέροχο αυτό κρασί, που όποιος το έχει δοκιμάσει, δεν μπορεί να το ξεχάσει ποτέ του. Το κρασί που είναι άρρηκτα δεμένο με την ιστορία του τόπου. Το κρασί, που μετά από τον Άγιο Γεράσιμο, είναι αυτό που κλείνει μέσα στην ψυχή του ο κάθε Κεφαλλονίτης.

Άγιε μου Γεράσιμε και Άγιε μου Νικόλα
Κάντε πάλι το θάμα σας να ξαναπιώ ρομπόλα.

Ήταν η προσευχή του κάθε Κεφαλλονίτη ναυτικού σε κάποιες δύσκολες ώρες τρικυμίας. Αλλά και ο μεγάλος Ληξουριώτης σατυρικός ποιητής Ανδρέας Λασκαράτος στο έργο του “Το Ληξούρι εις τους –εννοεί τους χρόνους– 1836” γράφει:

Τάξτε και πέτε πως εγώ τα είπα όλα
Και, συμπάθειο, γιατί είμ’ από ρομπόλα.

Ακόμη να πούμε ότι στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, στα χρόνια του Καβάφη, υπήρχε ένα ταβερνάκι που εσύχναζε ο μεγάλος ποιητής μας και που το όνομά του ήταν Ταβέρνα η Ρομπόλα. Πιθανότατα ο ιδιοκτήτης του θα ήταν κάποιος Κεφαλλονίτης.
Στοιχείο του πολιτισμού της Κεφαλλονιάς λοιπόν η ρομπόλα, είναι επόμενο να είναι δεμένη με την ιστορία του νησιού και να έχει κι αυτή τις ρίζες της στα πολύ παλιά χρόνια.
Ο μύθος και η ιστορία φαίνεται να μαλώνουν για τις ρίζες της σπάνιας αυτής ποικιλίας. Την ρομπόλα της μυθολογίας μας φαίνεται να την κουβαλάει στις πλάτες του -ποιος άλλος- ο Θεός του κρασιού, της μέθης, της τρέλας και της ξένοιαστης ζωής, ο ένας και μοναδικός Διόνυσος ή Βάκχος. Ο Βάκχος ο οποίος περιπλανώμενος από τόπο σε τόπο δίδασκε στους ανθρώπους την καλλιέργεια της αμπέλου και παράλληλα διοργάνωνε ξέφρενες γιορτές. Ένα από αυτά τα κλήματα του Βάκχου φέρνει στην Αθήνα η Αριάδνη, μετά από την δολοφονία του Μινώταυρου και ο Αθηναίος ήρωας, ο Θησέας το φυτεύει στην Αττική γη.

Μετά από χρόνια, ο γιος του Ερμή και της Έρσης, ο Κέφαλος, διωγμένος από τους Θεούς φεύγει από την Αθήνα και μετά από πολλές περιπλανήσεις καταφεύγει στην Αθηναία Γη, αποικία της πατρίδας του η οποία βρισκόταν στη μέση του μεγάλου πελάγους. Μόλις ο Κέφαλος πάτησε το πόδι του στη στεριά, κάρφωσε στη γη το κλίμα που είχε φέρει μαζί του για να του θυμίζει τον τόπο του.
Με το πέρασμα των χρόνων η Αθηναία Γης έγινε Θηναία για να καταλήξει στη σημερινή Θηνιά, ενώ το νησί πήρε το όνομά του και λέγεται Κεφαλλονιά.
Τρεις γενιές μετά την εγκατάσταση του Κέφαλου στο νησί γεννιέται ο εγγονός του ο Λαέρτης, πατέρας του πολυμήχανου βασιλιά της Ιθάκης, του Οδυσσέα. Την εποχή εκείνη το κρασί αποτελεί ένα πανάκριβο και σπουδαίο δώρο για να δημιουργήσει κανείς καινούργιους δεσμούς, καινούργιες φιλίες. Οι ήρωες των Ομηρικών χρόνων πίνουν το κρασί που παράγεται στην Κεφαλλονιά. Αλλά και ο Οδυσσέας κατάφερε να παραπλανήσει τον Κύκλωπα Πολύφημο και να διαφύγει δίνοντάς του να πιει τον Μαρώνειο Οίνο.

Το μικρό κλήμα του Κέφαλου, λοιπόν, κυρίευσε όλο το νησί. Τα σταφύλια σε χρώματα λευκά, κόκκινα, κίτρινα, μαύρα, δίνουν τα εξαίρετα κρασιά, μοσχάτο, βαστιλίδι, θηνιάτικο. Όμως πάνω από όλα δίνουν το κρασί των Θεών που έχει το όνομα ρομπόλα.
Μια άλλη εκδοχή θέλει την ρομπόλα να είναι ιταλικής προέλευσης που έφτασε στην Κεφαλλονιά το 1540 με τους Ενετούς καταχτητές. Μάλιστα οι Ιταλοί αποκαλούν την ρομπόλα κρασί της πέτρας, “vino di sasso” ακριβώς επειδή ευδοκιμεί σε πετρώδη εδάφη.
Οι καρποί της ρομπόλας με το λεπτό άρωμα, το ακριβό χρυσαφί χρώμα της και τη φρουτώδη γεύση της δίκαια της έδωσαν τον τίτλο νέκταρ των Αθανάτων.
Λέγεται ότι το όνομά της η ρομπόλα το οφείλει στο σχήμα του καρπού της, που μοιάζει με τον γεωμετρικό ρόμβο. Μάλιστα στο γεωμετρικό αυτό σχήμα τα παλιά χρόνια απέδιδαν μαγικές ιδιότητες, όπως την ρέμβη, τη ζάλη, που προκαλεί η οινοποσία.
Το κλήμα της ρομπόλας προκειμένου να ευδοκιμήσει απαιτεί έδαφος πετρώδες, δροσερό και με πολύ ήλιο. Σαν τέτοιο έδαφος έχουν χαρακτηριστεί οι ορεινές περιοχές του νησιού και ιδιαίτερα το οροπέδιο των Ομαλών.
Η ρομπόλα είναι ένα κρασί που πίνεται ευχάριστα. Είναι δροσιστικό και χαρακτηρίζεται από το έντονο άρωμά της. Συνδυάζεται τέλεια με ψάρια και θαλασσινά. Όμως και στην κεφαλλονίτικη μαγειρική θα συναντήσουμε τη ρομπόλα απαραίτητη στο μαγείρεμα. Ονομαστά είναι τα ψάρια μεθυσμένα με ρομπόλα.
Η ρομπόλα έχει καταφέρει να επιβιώσει μέχρι τις μέρες μας και να προστατεύεται αυστηρά με ΟΠΑΠ (Όνομα Προέλευσης Ανώτερης Ποιότητας)
Οι κεφαλλονίτικοι σύλλογοι της Αμερικής τιμούν ιδιαίτερα το υπέροχο αυτό προϊόν του νησιού τους. Έχουν γράψει ιστορία οι γιορτές που διοργανώνουν, ιδίως την χειμερινή περίοδο όπου μαζί με το τοπικό τους φαγητό, τη βραστή γίδα, η ρομπόλα ρέει άφθονη και το κέφι κρατάει μέχρι τις πρωινές ώρες.

Ρομπόλα λοιπόν. Το κρασί των Θεών. Δοκιμάστε την και....τα ξαναλέμε.

Ντένης Κονταρίνης

Παρασκευή 4 Σεπτεμβρίου 2009

Κύθηρα. Το νησί που αγωνίζεται να αναδειχτεί και να ξεχωρίσει

Τα Κύθηρα, το νησί που πιο πολύ είναι γνωστό και σαν Τσιρίγο, το νοτιότερο από τα Εφτάνησα, μπορεί να πει κανείς ότι πιο πολύ ανήκει στο Κρητικό και Λιβικό πέλαγος από τα οποία βρέχεται παρά στο Ιόνιο. Όμως είναι κι αυτό το νησί ένα κομμάτι από το σύμπλεγμα των Εφτανήσων. Ένα νησί πανέμορφο με την δική του ξεχωριστή ιστορία, με την δική του ομορφιά, με τους δικούς θρύλους και τις δικές του παραδόσεις. Ένα ορεινό νησί, με πολλές κοιλάδες, που καταλήγουν στη θάλασσα και σχηματίζουν μαγευτικές παραλίες.

Γνωστό το νησί από τους αρχαίους χρόνους όπου, σύμφωνα με τον μύθο του Ησίοδου, στη θάλασσα των Κυθήρων γεννήθηκε η Ουράνια Θεά του Έρωτα, η Αφροδίτη.
Η Γη θέλοντας να τιμωρήσει τον άνδρα της, τον Ουρανό, για τα όσα κακά της είχε προκαλέσει, κάλεσε τα παιδιά της και τους ζήτησε να θανατώσουν τον πατέρα τους. Τότε ο Κρόνος πήρε από τα σπλάχνα της μητέρας του ένα δρεπάνι και τον θανάτωσε κόβοντάς του τα γεννητικά του όργανα. Τα πέταξε στη θάλασσα των Κυθήρων και έγιναν μικρά νησάκια που είναι γνωστά σήμερα με την ονομασία, Δραγονάρες. Το αίμα του Ουρανού πέφτοντας στη θάλασσα άγγιξε τον αφρό της και μέσα από την ένωση των δύο αυτών στοιχείων γεννήθηκε η Θεά του Έρωτα.
Σύμφωνα πάντα με τον μύθο, η Αφροδίτη δεν έμεινε στα Κύθηρα αλλά ταξιδεύοντας πάνω σε ένα κοχύλι, έφτασε στην Κύπρο και έμεινε εκεί.
Ο μύθος αυτός πέρασε στην τέχνη και έγινε ο περίφημος πίνακας του Αντουάν Βατό με τίτλο, Επιβίβαση για τα Κύθηρα, κι ο Μποντλέρ ζωντάνεψε τον μύθο στην ποίησή του.
Τα Κύθηρα, στο πέρασμα των αιώνων, ήταν πάντοτε το σταυροδρόμι των πολιτισμών της Μεσογείου. Κι ήταν ακόμη ένα φιλόξενο καταφύγιο για τους κουρσάρους, για τους κατατρεγμένους, για τους ασκητές και για τους εποίκους. Σαν πρώτη κατοίκηση του νησιού αναφέρεται η νεολιθική εποχή. Στο έδαφος του νησιού έχουν ανακαλυφθεί όστρακα από την εποχή του χαλκού καθώς επίσης και της πρωτομινωικής εποχής.

Οι Μίνωες, πριν από τον 20ο αιώνα π.Χ. κατακτούν το νησί και ελέγχουν όλη την γύρω περιοχή. Τα ευρήματα που έχουν ανακαλυφθεί στο Καστρί, την σημερινή Παλαιόπολη, στην Σκάνδεια και στον Άγιο Γεώργιο, μαρτυρούν την μινωική παρουσία.
Αργότερα, τον 15ο αιώνα π.Χ. οι Φοίνικες καταχτούν το νησί και το κάνουν αποικία τους. Εκεί ανακαλύπτουν και επεξεργάζονται την πορφύρα την οποία χρησιμοποιούν για το βαθύ κόκκινο χρώμα της. Από αυτό το προϊόν το νησί θα πάρει το όνομα Πορφυρίς ή Πορφυρούσα. Αναγείρουν περιώνυμο ναό, για την λατρεία μίας θεότητας που εισάγουν από την ανατολική λατρεία και η οποία είναι όμοια με την Αφροδίτη. Στην ύπαρξη αυτού του ναού αναφέρεται και ο Ηρόδοτος.
Τον 14ο αιώνα π.Χ. μετά από τους Μίνωες και τους Φοίνικες στο νησί φτάνουν οι Μυκηναίοι, Ακολουθούν οι Σπαρτιάτες και από αυτούς διεκδικούν το νησί οι Αθηναίοι, για να οδηγηθούν σε ειρήνη με τους Σπαρτιάτες το 421 π.Χ. Επόμενοι καταχτητές είναι οι Μακεδόνες και μετά θα έλθει στο νησί η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Το 365 μ.Χ ένας μεγάλος καταστρεπτικός σεισμός θα πλήξει το νησί και θα αλλάξει την μορφολογία του εδάφους, ιδιαίτερα στην περιοχή της Σκάνδειας.
Θα ακολουθήσει ένας χορός καταχτητών μέχρι που το 1798 φτάνουν στο νησί οι Γάλλοι και από τότε μπορεί να πει κανείς ότι τα Κύθηρα ακολουθούν την μοίρα των υπολοίπων νησιών του εφτανησιακού συμπλέγματος.
Όμως τον ίδιο χρόνο που φτάνουν οι Γάλλοι στο νησί ένας ακόμη τρομαχτικός σεισμός θα καταστρέψει τα Κύθηρα με τις πιο τρομερές ζημιές στην περιοχή της Σκάνδειας και του Καστριού.
Το 1815 τα Κύθηρα, μαζί με τα άλλα νησιά, συμμετέχουν στην ίδρυση του Ηνωμένου Κράτους Ιονίων Νήσων και το 1864 θα ενωθούν και αυτά με την Ελλάδα.
Στον Β! Παγκόσμιο πόλεμο οι κάτοικοι του νησιού συμμετέχουν ενεργά στην Εθνική Αντίσταση, Στο χωριό Ποταμός οργανώνεται αντιστασιακό μέτωπο που περιορίζει τον έλεγχο των Γερμανών στο νησί. Από τις 4 Σεπτεμβρίου του 1944 τα Κύθηρα είναι η πρώτη περιοχή της Ελλάδας που ελευθερώνεται. Όμως το νησί ερημώνει. Οι περισσότεροι νέοι ακολουθούν τους δρόμους της ξενιτιάς φεύγοντας στην Αυστραλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Σήμερα το νησί αγωνίζεται για να ακολουθήσει το πνεύμα της εποχής. Τον τουρισμό. Μέσα από τον τουρισμό αγωνίζεται για να αναδειχτεί και να ξεχωρίσει.
Από τα αξιοθέατα που μπορεί κανείς να θαυμάσει στο νησί είναι η ερειπωμένη Βυζαντινή πρωτεύουσα, ο Άγιος Δημήτριος όπως λεγόταν τότε. Η μικρή αυτή πολιτεία είχε χτιστεί στα όρια ενός άγριου φαραγγιού στην Κακιά Λαγκάδα, στα βόρεια του νησιού. Εκεί οι κάτοικοι επροστατεύονταν από τις επιδρομές των πειρατών. Το 1537 ο πειρατής Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, κατάστρεψε και λεηλάτησε τη μικρή πόλη. Σήμερα διασώζονται λίγα ερείπια με κάποιους βυζαντινούς ναούς στους οποίους μπορεί να θαυμάσει κανείς τις αγιογραφίες.
Τρία σημαντικά σπήλαια προσφέρονται για μία εξερεύνηση. Το σπήλαιο Αγιάς Σοφιάς Μυλοποτάμου. Βρίσκεται στις δυτικές ακτές του νησιού, στον όρμο Κόκαλα. Στον προθάλαμο του Σπηλαίου βρίσκεται ο ναός της Αγίας Σοφίας όπου διακρίνεται το τέμπλο με αγιογραφίες του 18ου αιώνα. Προχωρώντας προς τα ενδότερα διακρίνονται διάκοσμοι με σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Μεγάλοι θάλαμοι διαδέχονται ο ένας τον άλλον. Το συνολικό μήκος του σπηλαίου φτάνει περίπου τα 100 μέτρα.
Το σπήλαιο Χουστή βρίσκεται στο Διακόφτι. Οι πρόσφατες ανασκαφές αποκάλυψαν ευρήματα του 3.800 π.Χ. που σημαίνει ότι από τότε υπήρχε ανθρώπινη ζωή στα Κύθηρα. Επίσης κλασσικά ρωμαϊκά και άλλα ευρήματα μαρτυρούν την ύπαρξη και την χρήση του σπηλαίου από τότε. Διάφορες κόγχες πάνω στην πέτρα μαρτυρούν ότι το σπήλαιο λειτουργούσε και ως ιερό.
Στο δρόμο του Κάλαμου προς το Καψάλι και πλησίον στο χωριό Σπηλιές βρίσκεται ένα ακόμη σπήλαιο. Το σπήλαιο της Αγιάς Σοφίας Καλάμου. Σε μια μαγευτική καταπράσινη μικρή ρεματιά είναι μία σπηλιά Εκεί μέσα είναι χτισμένη η Αγία Σοφία.
Στα χρόνια της αγγλοκρατίας στο νησί υπήρχε ο θρύλος ότι ο Άγγλος διοικητής του νησιού, Μακφέϊλ ερωτεύθηκε κάποια κοπέλα από το Κάτω Λιβάδι. Αποφάσισε λοιπόν και έχτισε ένα γεφύρι για να μπορεί να επιτηρεί την περιοχή και να βλέπει την αγαπημένη του. Το γεφύρι σήμερα μαζί με τον θρύλο του έρωτα της τσιριγοπούλας, αποτελεί ένα αξιοθαύμαστο αφού είναι το μεγαλύτερο γεφύρι που χτίστηκε τότε στην Ελλάδα. Έχει μήκος 110 μέτρα και 13 τόξα.

Οι Κυθήριοι ανέπτυξαν τις τέχνες και τις συνέδεσαν με την καθημερινή τους ζωή, τις εκδηλώσεις, τα ήθη και έθιμα. Την τέχνη της ζωγραφικής την συναντάμε στις αγιογραφίες των βυζαντινών ναών και συνεχίζει μέχρι τις μέρες μας με την παρουσία ζωγράφων, όπως ο Γεώργιος Δρίζος, ο χαράκτης και λιθογράφο Βασίλειος Χάρος. Η λογοτεχνία είναι επίσης χαρακτηριστική για τις επιρροές της από την Επτανησιακή και την Κριτική σχολή. Στην εποχή του 19ου αιώνα διακρίνονται οι λογοτέχνες, Ιωσήφ Καλούτσης, Γεώργιος Μόρμορης, Αντώνιος Φατσέας και Εμμανουήλ Στάης οι οποίοι βεβαίως ξεπερνούν τα όρια των Κυθήρων και ανήκουν στην Επτανησιακή Σχολή. Ο κύριος εκφραστής της νεότερης κυθηραϊκής λογοτεχνίας είναι ο Ιωάννης Κασιμάτης με αφηγήματα, ρύμες και μαντινάδες.
Τα Κύθηρα, ένα νησί που διαφέρει πολύ από τα υπόλοιπα Εφτάνησα, ένα νησί που δεν μοιάζει με τ’ αδέλφια του, στέκει αγέρωχα μόνο του κάτω από τα άγρια βράχια του Κάβο-Μαλλιά γράφοντας τη δική του ιστορία. Ένα νησί, που σε κάθε γωνιά του φωλιάζουν θρύλοι και παραδόσεις. Ένα νησί, που οι άνθρωποί του αβασάνιστα κουβαλούν την ιστορία τους σε Ανατολή και Δύση. Ένα νησί με κουλτούρες της Μεσογείου ανακατεμένες μ’ ένα τραγούδι, ένα χορό, ένα γλυκό του κουταλιού. Ένα νησί που όποιος το επισκεφτεί μένει με την σκέψη κάποτε να το ξαναεπισκεφτεί.

Ντένης Κονταρίνης