Μπορείτε.....

....εκτός από τα Εφτάνησα να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μου http://hellascafe.blogspot.com και να με βρήτε στο kondennis9@gmail.com
Θα χαρώ να σας δω.

Δευτέρα 8 Μαρτίου 2010

Μεγαλοβδομάδα και Πάσχα στα Εφτάνησα

1. Πρώτος μας σταθμός η Λευκάδα
.
Η αντίστροφη μέτρηση για τη μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης, το Άγιο Πάσχα, έχει αρχίσει Η μεγαλοβδομάδα και η γιορτή της Πασχαλιάς είναι αυτή που δίνει μια ξεχωριστή όψη, ένα άλλο όμορφο χρώμα σε όλο το Ιόνιο και στα νησιά του. Εκεί όπου οι γιορτές αυτές παίρνουν κάποια άλλη όψη. Εκεί όπου η μεγάλη γιορτή ανταμώνει με την Ανάσταση της φύσης. Αξίζει λοιπόν αυτές τις μέρες να κάνουμε ένα ταξίδι σ’ αυτά τα μέρη για να περάσουμε ένα αλησμόνητο Πάσχα.
Η Λευκάδα με τις γραφικές της παραλίες, με τα νησάκια που την περιτριγυρίζουν, τον Σκορπιό, τη Μαδουρή των Βαλαωρήτιδων, το Μεγανήσι και με τις χίλιες δύο φυσικές ομορφιές της προσφέρεται για ένα αλησμόνητο πασχαλινό ταξίδι και είναι ο πρώτος προορισμός μας. 8.
Το Σάββατο του Λαζάρου στη Λευκάδα τα παλαιότερα χρόνια, μετά τη Λειτουργία, όλα τα παιδιά κατά ομάδες ξεκινούσαν να τραγουδήσουν σε όλα τα σπίτια τη «Λαζαρίνα» Ένα από τα παιδιά κρατούσε στα χέρια του ένα ξύλινο χελιδόνι τη «Χελιδόνα». Όλα τα παιδιά κρατούσα καλαθάκια στολισμένα. Μέσα εκεί θα μάζευαν τα αυγά που θα τους έδιναν οι νοικοκυρές. Όλα μαζί τραγουδούσαν.

Για να ζήσει το χειμώνα
Λαζαρίνα κουκουτίνα
Βαλ’ αυγό στην καλαθίνα
Να το φάει η Λαζαρίνα

Η Κυριακή των Βαΐων ήταν η μεγαλύτερη γιορτή. Όλοι πήγαιναν στην εκκλησιά. Μετά την λειτουργία ο παπάς μοίραζε τα βάϊα. Επίσης την Κυριακή των Βαΐων τελείωναν και οι γυναίκες τις «πέρδικες» Τι ήταν οι πέρδικες; Πάνω σε άσπρα άβραστα αυγά οι Λευκαδίτισσες νοικοκυρές, με κοντύλι που έσταζε ζεστό κερί ζωγράφιζαν διάφορες παραστάσεις και κεντίδια. Το κερί με το βράσιμο και το βάψιμο των αυγών έλιωνε και έμεναν άσπρα τα σχέδια πάνω στο κόκκινο αυγό. Ακόμη και σήμερα στη Λευκάδα πολλοί είναι αυτοί που φτιάχνουν πέρδικες.
Οι πρώτες μέρες της Μεγαλοβδομάδας δεν έχουν κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στο όμορφο νησί του Ιονίου. Μπορεί να πει κανείς ότι σχεδόν είναι οι ίδιες με όλα τα άλλα νησιά του Εφτανησιώτικου συμπλέγματος.
Την Μεγάλη Παρασκευή όλα ήσαν πένθιμα. Ακόμη και στα καφενεία υπήρχε πένθιμη ατμόσφαιρα.
Τα μόνα παιγνίδια που επιτρέπονταν ήσαν η «τριάρα» η «εννιάρα» και η «δεκάρα»
Οι γυναίκες την πιο πολλή ώρα της Μεγάλης Παρασκευής την περνούσαν στην εκκλησιά στολίζοντας τον Επιτάφιο ή λέγοντας μοιρολόγια.
Από νωρίς το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής οι Επιτάφιοι όλων των ενοριών ετοιμάζονται για το ξεκίνημά τους. Με κατάνυξη ξεκινούν και με την συνοδεία των φιλαρμονικών γεμίζουν όλους τους δρόμους της πόλης. Κατάληξή τους είναι η παραδοσιακή κεντρική πλατεία η οποία συνεχίζει να διατηρεί το παλιό ενετικό της στυλ.
Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί με το πρώτο χτύπημα της καμπάνας. Οι γυναίκες βγαίνουν στα μπαλκόνια και τα παράθυρα και πετούν το «κομμάτι». Το κομμάτι είναι ένα πήλινο αγγείο ή ακόμη και ένα κεραμίδι που το σπάνε οι νοικοκυρές γιατί η παράδοση λέει ότι με το σπάσιμο αυτό σπάει η θλίψη, η ησυχία και το πένθος της Μεγάλης Παρασκευής.

Το Πάσχα στην Λευκάδα εκείνα τα χρόνια το γιόρταζαν τρεις μέρες με τραγούδια και χορούς. Μετά το «Χριστός Ανέστη» το βράδυ της Ανάστασης, μετά από τα φιλιά τις αγκαλιές, και τα τσουγκρίσματα των αυγών έπρεπε όλοι να μεταφέρουν με τις λαμπάδες τους το φως της Ανάστασης στο σπίτι τους, που τους περίμενε η μαγειρίτσα. Το έθιμο αυτό υπάρχει και σήμερα
Μετά την Ακολουθία της Αγάπης «Δεύτερη Ανάσταση» στο προαύλιο της εκκλησίας όλες οι γυναίκες χόρευαν και τραγουδούσαν πασχαλινά τραγούδια.
Μόλις τέλειωναν αυτά όλοι μαζεύονταν στην κεντρική πλατεία όπου στήνονταν μεγάλος χορός. Πολλές φορές υπήρχαν όργανα «ορχήστρα». Μάλιστα δεν ήσαν λίγες οι φορές που έπαιζαν μαζί δύο και τρεις ορχήστρες. Το ίδιο γλέντι επαναλαμβανόταν και την επομένη, δεύτερη ημέρα του Πάσχα.
Την Κυριακή του Θωμά το απόγευμα στο πανηγύρι οι γυναίκες αποχαιρετούσαν την «Πασχαλιά» στην πλατεία του χωριού. Εκεί τραγουδούσαν και χόρευαν όλα τα πασχαλιάτικα τραγούδια.
Δυστυχώς με το πέρασμα του πολέμου πάνω από τα πανέμορφα Εφτάνησα πολλά από τα έθιμα άλλαξαν Ακόμη και οι σημερινοί κάτοικοι του νησιού έχουν αφήσει την εξέλιξη να τους παρασύρει. Παρ’ όλα αυτά το Πάσχα στα Εφτάνησα έχει πάντα να προσφέρει τη δική του ξεχωριστή ομορφιά.

Ντένης Κονταρίνης

21 σχόλια:

  1. Το Πάσχα, η μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας, γιορτάζεται σε όλα τα μέρη της χώρας μας με ιδιαίτερο σεβασμό. Τα έθιμα της κάθε περιοχής έχουν τη σημασία τους. Πολλά δε έχουν σχέση και με την αρχή της Άνοιξης.

    Κάθε τόπος έχει τα δικά του και η παράδοση καλά κρατεί…

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Φίλε Ντένη,
    Εμείς στην Κεφαλονιά και ομιλώ για την Πύλαρο, το πάσχα το λέγαμε Λαμπρή, τότε ήταν που πετάγαμε βαρελότα με μπαρούτι που είχαμε κλεψει από τους Ιταλούς, καιγόταν ο κόσμος, μετά θα τρώγαμε κρέας κάτι που πολύ σπάνια υπήρχε, συνήθως κεφαλάκι αρνιού με ποδαράκια κι άντερα τυλιγμένα στην Τσερέπα, (γάστρα) θα τρώγαμε και κόκκινα αυγά, οχι δεν είχαμε μαγειρίτσα, την πρωτοείδα εδώ στη Νέα Υόρκη.

    Παιδικές αναμνήσεις, μιας παιδικής ζωής γεμάτης στερήσεις, αλλα και αθωότητας, αυτά που σήμερα μας λοίπουν

    Γαβριήλ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. ΠΕΡΑΣΑ ΝΑ ΑΦΗΣΩ ΜΙΑ ΖΕΣΤΗ ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ ΚΑΙ ΝΑ ΠΩ ΚΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ :)))
    ΠΟΛΥ ΟΜΟΡΦΑ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΓΙΟΡΤΗ ΜΑΣ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Αγαπητέ φίλε Ντένη.Μ'αυτήν σου την ανάρτηση με γύρισες πίσω στα όμορφα παιδικα μου χρόνια.Τότε όλα τα παιδιά περιμέναμε με αδημονιά να έρθει η Λαμπρή.Να κλείσει το σχολείο.Να μοσχοβολίσει το σπίτι από τις γιορτινές μυρουδιές.Να μαζέψουμε λουλούδια να πετσοκόψουμε μιά δάφνη και μία ταταλιά,αν δεν ξέρετε ποιά είνα η ταταλιά σας ενημερώνω,ότι είναι η φοινικιά, που ήταν δίπλα στο σπίτι μου, για να φτιάξουμε τα βάγια.Έτσι τα λέμε στην Κεφαλονιά.Το ίδιο και την Μεγάλη Πέμπτη να βαζέψουμε λουλούδια,για να στολίσουμε μαζί με τις μεγάλες κοπέλες τον επιτάφιο.Τότε όλες οι αυλές των σπιτών ήταν γεμάτες φορτώματα από ανοιξιάτικα λουλούδια,όλο το χωριό μοσχομύριζε βιολέτες και κρίνα.Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής να ψάλλουμε κι εμείς δίπλα στούς ψάλτες τα εγκώμια.Στην Ανάσταση να τσουγκρίσουμε τα κόκκινα αυγά και ζήσουμε όλα τ'αλλα λαμπριάτικα έθιμα. Τώρα δυστυχώς,κόσμος δεν υπάρχει,αλλά κυρίως παιδιά,ερημιά και εγκατάλειψη που σε πονάει.Πολλές φορές ουτε η καμπάνα δεν κτυπά,γιατί ο παπάς είναι σ' αλλο χωριό.Δεν είναι η σειρά του δικού μας χωριού,να εορτασθεί η Ανάσταση.Έτσι δυστυχώς σιγά σιγά τα έθιμα χάνονται,πολύ λυπηρό.Αυτή όμως είναι η σημερινή πραγματικότητα.Χαιρετώ Κατερίνα. Ανάσταση

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Πανέμορφα έθιμα, μοναδική ατμόσφαιρα και μαζί μ' αυτά οι ιδιαιτερότητες της επτανησιακής ιδιοσυγκρασίας! Είναι υπέροχο που αγαπάτε τον τόπο σας. Και άλλοι που δεν είναι Επτανήσιοι αγαπούν πολύ τα Επτάνησα. Αλλά προσέξτε! Μην καβαλήσετε το καλάμι και νομίζετε όπως οι Κρητικοί ότι είστε οι μοναδικοί και άλλοι δεν υπάρχουν.. γιατί τότε θα χάσετε την επαφή με την πραγματικότητα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Όλα τα έθιμα σε κάθε γωνιά της χώρας μας τις άγιες αυτές μέρες είναι κάτι ξεχωριστό .Φαντάζομαι όμως ότι στα εφτάνησα θα είναι ακόμα πιο ξεχωριστά και πολύ διαφορετικά απο ότι έχουμε μάθει εμείς οι βόρειοι...Δυστυχώς πολλά απο αυτά πάψαμε να τα τηρούμε ,δεν μυρίζουν πια οι γειτονιές όπως παλιά με το ψήσιμο της κουλούρας και το σούβλισμα του αρνιού...αλλά αυτό που μου έκανε εντύπωση και το άκουσα για πρώτη φορά είναι οι «πέρδικες» θα πρέπει να είναι πολύ ωραία…

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. ...πόσα μου θύμησες και πόσα έμαθα! αμ κι η ταταλιά!

    Να είσαι καλά, ΝΤένη μου,
    Υιώτα,
    ΝΥ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Πολύ σωστά παρατηρείς φίλε Στράτο το σεβασμό στην τήρηση των εθίμων του Πάσχα αν και στην πρόσφατη έρευνά μου ανακάλυψα ότι πάρα πολλά έχουν χαθεί.
    Ο συμβολισμός της Ανάστασης του Χριστού με την Άνοιξη είναι κάτι που πολλοί παραδέχονται
    Καλή σου μέρα΄.
    Ντένης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Υπάρχει μιά σχετική διαφορά στη λέξη Λαμπρή φίλε Γαβρίλη από τόπο σε τόπο Στην Κέρκυρα την λέγανε Λαμπριά Όσο γιά τα βαρελότα το έθιμο εξακολουθεί να συνεχίζεται ακόμη στη Ελλάδα. Όταν θα έχω την ανάρτηση γιά το Πάσχα στην Κεφαλονιά θα διαβάσεις μιά σχετική αναφορά του Λασκαράτου η οποία είναι τρομερά παραστατική γιά την Ανάσταση στον Αρχάγγελο
    Νάσαι καλά
    Ντένης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Καλημέρα φίλε SKPOYTZAKO Σ' ευχαριστώ γιά την επίσκεψη.
    Καλή βδομάδα και σε σένα
    Τα έθιμα του Πάσχα είναι πάρα πολλά αλλά λίγος ο χώρος
    Νάσαι καλά
    Ντρένης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Αγαπητή μου Κατερίνα
    Πανέμορφη η εικόνα που μας δίνεις Μιά εικόνα των παιδικών μας χρόνων που όλοι μας διατηρούμε ακόμη
    Τολάχιστο εσείς στην πατρίδα έχετε ακόμη κάποιες παραδόσεις Εμείς εδώ στις ξενητιές μας τα έχουμε χάσει όλα
    Την αγάπη μου πάντα
    Ντένης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Πράγματι αγαπητέ Φαίδων οι γιορτές αυτές στα Εφτάνησα αλλά και στον κάθε τόπο έχουν μιά ξεχωριστή ομορφιά.
    Προσωπικά πιστεύω ότι βοηθάει και η ομορφιά του χώρου
    Πάντωα από΄όσα μπορώ να γνωρίζω εμείς οι Επτανήσιοι λόγω χαρακτήρος δεν διατρέχουμε κίνδυνο να καβαλήσουμε το καλίμι
    Καλό σου Πάσχα
    Ντένης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Αγαπητή μου Εβελίνα καλημέρα
    Είναι γεγονός ότι υπάρχουν διαφορές στα έθιμα από τόπο σε τόπο
    Αυτό οφείλεται - κατά τη γνώμη μου - στην ψυχοσύνθεση και την καταγωγή των κατοίκων του κάθε τόπου
    Πολύ σωστά παρατηρείς και το λέω κι΄εγώ πιό πάνω ότι πολλά από αυτά τα έθιμα έχουν χαθεί Η εξέληξη
    Ας προσπαθήσουμε να κρατήσουμε όσα μπορούμε περισσότερα
    Νάσαι καλά
    Ντένης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Αγαπητή μου Υιώτα
    Αυτές τις μέρες αξίζει να τα θυμώμαστε αυτά όλα που φεύγοντας αφήσαμε στην πατρίδα
    Την ταταλιά δεν την ξέρω Όταν συναντηθούμε θα μου πεις
    Καλή σου μέρα
    Ντένης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Ποιανού καρδιά δε συγκινείτε και ποιανού νους δεν πισωγυρίζει τρεχάτος στα παιδικά χρόνια με τη μοσχοβολιά της Λαμπρής κ. Ντένη...
    Όλες οι αισθήσεις ξυπνούν και η απαντοχή μαζί.
    Νασαι καλά για τα υπέροχα που έγραψες.
    Μαριάνθη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Καλή μου Μαριάνθη σ' ευχαριστώ
    Πραγματικά γιά μας που περάσαμε πολλές πασχαλίές στην πατρίδα τώρα εδώ στην ξενητιά αυτές οι μέρες μας ξυπνούν πολλά
    Ο Πασχαλινός περίπατος συνεχίζεται και στα άλλα νησιά.
    Νάσαι καλά
    Ντένης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Να διορθώσω ένα λάθος μου
    Στην ταταλιά αναφέρεται η αγαπητή Κατερίνα και μας εξηγεί ότι είναι η φοινικιά. Η φίλη Υιώτα απλώς λέει ότι έμαθε τι είναι η ταταλιά
    Και φυσικά το μάθαμε όλοι μας
    Αγαπητή Κατερίνα ευχαριστούμε πολύ
    Ντένης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Μας έβαλες στο πνεύμα το γιορταστικό νωρίς-νωρίς Ντένη μου.
    Γλαφυρός ο λόγος σου κι όλο χρώματα κι ευωδιές οι περιγραφές σου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Φίλη αγαπητή, καλή μου Αγγελική
    Δεν είναι νωρίσ γιατί έχουμε να επισκεφτούμε όλα τα νησιά Είπα να τα προλάβουμε πριν το Πάσχα
    Νάσαι καλά
    Ντένης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. ...Ντένη μου,
    χρόνια κάμποσα, πριν,
    μια οικογένεια από κει, που νοικιαζε στο πλαϊνό σπίτι της θεια-Μάρως... έλεγαν την... σκορδαλιά της σαρακοστής=ταταλιά...

    δεν ξέρω αν ήταν γενικοποιημένη έκφραση ή δική τους, οικογενειακή παιδική -ίσως- έκφραση...
    έλα που με είχε εντυπωσιάσει, και μούμεινε!!!

    Σε φιλώ,
    Υιώτα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Αγαπητή μου Υιώτα
    Η σκορδαλιά και μάλιστα η νηστίσημη ή των Βαίων στην Κεφαλονιά είναι γνωστή ως αλιάδα
    Και εδώ ακόμη οι Κεφαλονίτικοι σύλλογοι στις εκδηλώσεις τους την αναφέρουν αλιάδα
    Η λέξη ταταλιά πιστέυω πως θα πρόκειται γιά παιδική μάλλον χαιδευτική παραφθορά της λέξης σκορδαλιά
    Νάσαι καλά
    Ντένης

    ΑπάντησηΔιαγραφή