“Πάμε να κάνουμε μιά καντάδα;”

Η καντάδα, αυτό το ιδιόμορφο είδος του μελωδικού τραγουδιου, είναι ένα καθαρά ξεχωριστό μουσικό μέρος του πολιτισμού των Επτανήσων.
Σε παλαιότερη ανάρτηση, σ΄αυτόν εδώ το χώρο, είχα αναφέρει ότι τα Ιόνια νησιά είχαν αναδείξει έναν δικό τους πολιτισμό, που πήρε το όνομα «Επτανησιακός» Ήταν αποτέλεσμα της κοινής ιστορικής τύχης των νησιών και της πολιτιστικής διαδικασίας που ακολούθησε.
Από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια, όταν τα νησιά αποτελούσαν τμήμα της αυτοκρατορίας, τα ένωναν οι κοινοί ιστορικοί δεσμοί. Και οι δεσμοί αυτοί παρέμειναν στην πορεία τους.
Τον 15ο αιώνα τα νησιά θα κατακτηθούν από τους Βενετούς Πέρα από όλα όσα έφερε η κατάκτηση αυτή, η επίδραση της ιταλικής μουσικής θα γίνει πλέον φανερή με αποτέλεσμα την δημιουργία της Επτανησιακής Μουσικής Σχολής. Πατέρας της Σχολής αυτής θα πρέπει να θεωρείται ο Νικόλαος Μάντζαρος, ο μουσικός που εμελοποίησε τον εθνικό μας ύμνο.

Κάπου εκεί κάποια στιγμή θα γεννηθεί και η καντάδα. Μάλιστα, σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία που υπάρχουν, σαν τόπος γέννησής της φέρεται το Ληξούρι. Τα μουσικά στοιχεία αναφέρουν την καντάδα σαν ένα ιδιόμορφο είδος λαϊκού τραγουδιού με μιά χαρακτηριστική μελωδική δομή.
Το όνομά της προέρχεται από το λατινικό ρήμα cantare (τραγουδώ). Κύριο χαρακτηριστικό της αρχικά ήταν η τριφωνία. Πρίμο-σεκόντο-μπάσσο, που όμως η κάθε φωνή εκτελείται από πολλά πρόσωπα.
Τις πρώτες καντάδες θα συνθέσουν μουσικοί που θα ανήκουν στην Επτανησιακή Σχολή, όπως ο Διονύσης Λαυράγκας, (Κεφαλονιτοπούλα, Λαλούν τ΄αήδονια, Λομπαρδιανοί.)
Της καντάδας, στο χώρο των Εφτανήσων, προηγήθηκε ένα άλλο είδος πολυφωνικής μουσικής με κύριο χαρακτηριστικό την απαλή μελωδία. Το όνομά της ήταν αριέττα. (arietta) Προέρχεται από την άρια, μουσικό όρο της όπερας. Χαρακτηριστικό είναι ότι το τραγούδι αυτό ξεκινάει μ’ ένα σόλο του τενόρου και μετά «μπαίνουν» οι άλλες φωνές. Το είδος αυτό πρωτοεμφανίστηκε στην Κεφαλονιά και είναι ένα καθαρά μουσικό είδος του νησιού.
Η συνήθεια των νέων να τραγουδούν τα βράδυα κάτω από το παράθυρο της αγαπημένης τους συνδέθηκε στενά με την καντάδα. Έτσι καθιερώθηκε και η φράση. «Πάμε να κάνουμε μιά καντάδα;»

Βασικά όργανα της καντάδας είναι το μαντολίνο και η κιθάρα. Αργότερα θα προστεθεί και το ακκορντεόν χωρίς να επηρεαστεί το ύφος της μελωδίας.
Το 1954 ο μουσικός χώρος της Κέρκυρας θα εμπλουτιστεί με την ίδρυση δύο μουσικών συγκροτημάτων γιά την κάντάδα. Πρόκειται γιά την «Κερκυραϊκή καντάδα» και την «Χορωδία Κερκύρας»
Στην Ζακινθυνή καντάδα διακρίνουμε ένα ξεχωριστό σημείο της. Κι΄αυτό είναι ότι αντανακλά τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της λεπτής Ζακινθυνής ψυχής και με τους στίχους της εξυμνεί την φύση και τον έρωτα.
Φυσικά η καντάδα υπάρχει στα Εφτάνησα ακόμη και σήμερα. Και θα υπάρχει γιατί είναι αυτό το είδος της μουσικής που δεν πεθαίνει. Τα βραδάκια στα ταβερνάκια των Εφτά νησιών πλάι σ΄ένα ποτήρι κρασί και μιά κιθάρα, θ΄ακουστεί γλυκιά η μελωδία της καντάδας.

«Απόψε την κιθάρα μου
τη στόλισα κορδέλες...»



Και θα μιλάει γι΄αγάπες, γιά περασμένους χρόνους, γιά έρωτα. Γιατί αυτή είναι η καντάδα. Έρωτας.

Ντένης Κονταρίνης