Juan De Fuca

Ιωάννης Φωκάς - Απόστολος Βαλεριάνος.

Ο Κεφαλονίτης θαλασσοπόρος που ανακάλυψε τα στενά του Βανκούβερ

Ο Χουάν ντε Φούκα

Από την εποχή του Οδυσσέα η Κεφαλονιά είχε δέσει τη ζωή της αλλά και τη ζωή και το μέλλον των παιδιών της με τη θάλασσα. Ταξιδευτές οι κάτοικοί της όργωναν τις θάλασσες του κόσμου. Αρμένιζαν με τα πλεούμενά τους, γνώριζαν καινούργιους κόσμους και κουβαλούσαν όλα τα αγαθά του Θεού στο νησί τους. Κι’ από τούτο το νησί, από την Κεφαλονιά έμελε να ανέβει στο στερέωμα των μεγάλων του κόσμου κι’ ενας μεγάλος της θάλασσας. Ο Ιωάννης Φωκάς ή Απόστολος Βαλεριάνος. Ο άνθρωπος που με την ανακάλυψη των Στενών του Βανκούβερ και το πέρασμα του ανάμεσα από την νήσο του Καναδά και την Πολιτεία Ουάσινγκτον των ΗΠΑ έβαλε το όνομά του στο Πάνθεον των μαγάλων θαλασσοπόρων του κόσμου.
Γνωστός σαν Χουάν Ντε Φούκα, ο Ιωάννης Φωκάς, σαν ένας νεώτερος Οδυσσέας όργωσε τις θάλασσες του κόσμου. Ταξείδεψε όσο ελάχιστοι θαλασσοπόροι σε όλα τα σημεία της υδρογείου και σε όλους τους ωκεανούς ανακαλύπτοντας νέους δρόμους και νέα περάσματα που άνοιξαν το δρόμο της Δύσης.

Πακέτο από πούρα με την φωτογραφία του Φωκά. Κυκλοφορούσαν στην λατινική Αμερική

Ο Ιωάννης Φωκάς, ο γνωστός Ντε Φούκα, γεννήθηκε στο μικρό χωριό της Κεφαλονιάς, το Βαλεριάνο από όπου πήρε και το επώνυμο προς διαχωρισμό από τις άλλες οικογένειες των Φωκάδων. Σαν χρόνος της γέννησης του αναφέρεται το 1536 ενώ για άλλους το 1530 ή 1532. Πατέρας του ήταν ο Ιάκωβος Φωκάς, απόγονος των Φωκάδων του Βυζαντίου που μετά την Άλωση της Πόλης ζήτησαν και βρήκαν καταφύγιο από την Οθωμανική λαίλαπα στην Κεφαλονιά.

Το οικόσημο των Φωκάδων - Βαλεριάνων. Βρίσκεται μέσα στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, πάνω στον οικογενειακό τάφο τους

Δεν είναι γνωστό πως πέρασε τα παιδικά του χρόνια ο μικρός Ιωάννης όμως είναι γνωστό πως από μικρός αγάπησε πάρα πολύ τη θάλασσα.
Στην εποχή των νεανικών του χρόνων τα Εφτάνησα ήσαν στην κατοχή των Ενετών, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν στα καράβια τους έμπειρους κεφαλονίτες ναυτικούς. Υπό αυτή την έννοια η ασχολία του με τη θάλασσα και το φευγιό του από το νησί ήταν η πλέον πρόσφορος λύση για τον νεαρό Κεφαλονίτη.
Στα 1550 βρίσκεται να υπηρετεί στις ενετικές γαλέρες και λίγα χρόνια αργότερα στα ισπανικά ιστιοφόρα. Μιά συμπτωματική γνωριμία του σε κάποιο στενό της Σεβίλλης με τον Λόπε ντε Μπαλμπάϊο, χρηματοδότη αποστολών στις χώρες των Ινδιών, θα τον βοηθήσει πάρα πολύ στην εξέληξη της ναυτικής του σταδιοδρομίας.

Ο χάρτης των Στενών του Βανκούβερ με την πορεία που ακολούθησε ο Φωκάς

Το 1556 βρέθηκε στις Δυτικές Ινδίες σαν πλήρωμα κάποιου ισπανικού πλεούμενου και από τότε υπηρέτησε στην αυλή του βασιλιά της Ισπανίας, Φιλίππου Β! για σαράντα χρόνια αρχικά ως πλοηγός. Στα 1561 ο Φίλιππος εκτιμώντας τα προσόντα του, τις γνώσεις του αλλά και τις εμπειρίες του, τον προήγαγε σε πλοηγό (πιλότο – Pilot of the Indies ) Το διάστημα αυτό πάνω από δέκα φορές πραγματοποίησε ταξίδια μεταξύ της Ισπανίας και των Δυτικών ακτών της Αμερικής. Ταξείδεψε στο Μεξικό, τη Χιλή και το Περού για να μεταφέρει στην Ισπανική μητρόπολη πολύτιμα μέταλα, μπαχαρικά και υφάσματα από τις νοτιαμερικανικές αποικίες.
Η εξερεύνηση του κόσμου για τον Ιωάννη Φωκά ξεκίνησε από τη Νέα Ισπανία, σημερινό Μεξικό. Ο αντιβασιλέας, Δον Πέδρο ντε Μόγια ντε Κοντρέρας του αναθέτει την ανακάλυψη των στενών του Εϊνιάν (Straits of Anean). Υπήρχαν οι πληροφορίες ότι από τα στενά αυτά οι Άγγλοι θα επιχειρούσαν την είσοδό τους στον Ειρηνικό ωκεανό.
Το 1590 με τρία μικρά πλοία και με πλήρωμα άσχετους και επικίνδυνους θα ξεκινήσει. Όμως αυτή η αποστολή δεν θα ολοκληρωθρί. Μετά από έξεγέρσεις των πληρώματων και άλλα εμπόδια θα αναγκαστεί να επιστρέψει.
Όμως το 1592 θα ξεκινήσει και πάλι από το Ακαπούλκο με δύο μόνο πλοία αυτή τη φορά. Την “Λόμπα” και την “Φελίθ” Όμως αυτή τη φορά τα πληρώματα έχει επιλέξει ο ίδιος. Τολμηροί και έμπειροι ναύτες, ικανοί για την ανακάλυψη και εξερεύνηση “της προς βορράν διόδου μεταξύ Ειρηνικού και Ατλαντικού...
Στο ταξίδι του αυτό περιέπλευσε το Μεξικό και από τη δυτική πλευρά του τις παράκτειες οροσειρές της Καλιφόρνιας και τόλμησε την είσοδο σε ένα βορειοανατολικό άνοιγμα της γης.

Ο μεγάλος παράξενος βράχος στην είσοδο των Στενών με το όνομα Στήλη του ντε Φούκα

Εκεί, στην είσοδο αυτή, βλέπει να δεσπόζει μια πέτρα σαν ένα θεόρατο παλούκι. Είναι η γνωστή πλέον σαν De Fuca’s Pillar. (Του Φωκά η στήλη)
Επί είκοσι μέρες ταξιδεύει στην άγνωστη αυτή δίοδο η οποία άλλοτε στένευε και άλλοτε φάρδυνε και που όμως ήταν παντού διάσπαρτη από νησίδες. Οι ναύτες του Φωκά παρατηρούν ότι οι ακτές είναι πλούσιες σε μεταλεύματα και καρπούς. Βλέπουν τους ιθαγενείς ντυμένους με δέρματα ζώων. Συνεχίζουν το ταξίδι τους μέχρι την έξοδο που οδηγεί στον Ειρηνικό ωκεανό. Ο Ιωάννης Φωκάς είχε ανακαλύψει τα στενά του Βανκούβερ.

Η εκκλησιά των Αγίων Αποστόλων όπως ξαναχτίστηκε μετά τους σεισμούς του΄53

Όταν έφτασε στο Ακαπούλκο ο θαλασσοπόρος Φωκάς έγινε δεκτός με μεγάλες τιμές αλλά η αμοιβή που του είχε υποσχεθεί ο αντιβασιλέας, Δον Πέδρο ντε Μόγια ντε Κοντρέρας, δεν του καταβλήθηκε ποτέ. Μετά από υπομονή δύο χρόνων ταξιδεύει στην Ισπανία για να την διεκδικήσει όμως και εκεί χωρίς αποτέλεσμα. Έτσι, απαγοητευμένος αποφάσισε να αποσυρθεί και να επιστρέψει στην πατρίδα του.

Το χωριό Βαλεριάνο σήμερα

Το 1596 φτάνει στην Κεφαλονιά. Εκεί διατηρεί αλληλογραφία με τον Άγγλο πρόξενο στη Βενετία Μάϊκλ Λοκ όπου του γράφει για μελλοντικά ταξίδια που σχεδιάζει. Έμελλε όμως τα ταξίδια αυτά να μην πραγματοποιηθούν ποτέ. Ο Ιωάννης Φωκάς, ή Απόστολος Βαλεριάνος και παγκόσμια γνωστός σαν Juan de Fuca θα αφήσει την τελευταία του πνοή στα 1602 στο νησί που γεννήθηκε.
Στα 1725 η Ρωσσική Ακαδημία Επιστημών θα δώσει το όνομα του Έλληνα θαλασσοπόρου Ιωάννη Φωκά στα στενά που είχε ανακαλύψει. Η Αμερική και η Αγγλία, πολύ αργότερα, στα 1774 θα κάνουν αποδεκτή αυτή την απόφαση της Ρωσσικής Ακαδημίας.
Τα στενά, που χωρίζουν το βορειοδυτικό άκρο της Πολιτείας της Ουάσιγκτον από το νησί Βανκούβερ του Καναδά, οριοθετούν και τα σύνορα μεταξύ των δύο αυτών χωρών. Όμως τα οριστικά σύνορα θα χαρακτούν με την συνθήκη της Ουάσινγκτον στα 1871.
Κάθε χρόνο στην πόλη Port Angeles της Πολιτείας Seattle των ΗΠΑ διοργανώνεται το φεστιβάλ Juan de Fuca προς τιμή του μεγάλλου Έλληνα θαλασσοπόρου.

Το εξώφυλλο του βιβλίου της Ευρυδίκης Λειβαδά-Ντούκα

Πρόσφατα κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το βιβλίο της Ευρυδίκης Λειβαδά-Ντούκα με τίτλο “Στα Στενά της Χίμαιρας” Πρόκειτα για μια εκπληκτική καταγραφή όλης της ζωής του μεγάλου Κεφαλονίτη θαλασσοπόρου, με τα ταξιδια του, τις περιπέτειές του, τους άθλους του στις θάλασσες της Νέας Γης. Να ευχαριστήσω την καλή μου Κάτε Γεωργακάτου για την αποστολή του βιβλίου αλλά και όλου του φωτογραφικού υλικού της παρούσης ανάρτησης.
.