Ιάκωβος Πολυλάς.

Ο εκδότης, ο κριτικός, ο λογοτέχνης, ο μεταφραστής, ο δημοσιογράφος, που με την εθνική του προσφορά καθιέρωσε την δημοτική γλώσσα

Στην Κέρκυρα σήμερα για να γνωρίσουμε μια σημαντική προσωπηκότητα των ελληνικών γραμμάτων Τον Ιάκωβο Πολυλά Η προτομή του Ιάκωβου Πολυλά στην πλατεία Δημαρχίας της Κέρκυρας

Η φωτογραφία είναι προσφορά της καλή μου φίλης Χαράς Θεοδωρίτση την οποία και ευχαριστώ.

Η μεγάλη αυτή φυσιογνωμία των ελληνικών γραμμάτων, που χάρισε η Κέρκυρα στην ελληνική παιδεία, με την παρουσία του, έχει δώσει μια ξεχωριστή αίγλη και έναν σημαντικό προορισμό στον καθορισμό των ελληνικών γραμμάτων। Δίκαια έχει αναγνωριστεί σαν ο ιδρυτής της Επτανησιακής Σχολής, αυτού του πνευματικού σχήματος που καθόρισε την πορεία της ελληνικής γλώσσας

Γεννημένος στην Κέρκυρα ο Ιάκωβος Πολυλάς, το 1825

Η οικογένειά του, από τις παληές οικογένειες της Κέρκυρας, ανήκε στις τάξεις των ευγενών και είχε τις ρίζες της στην Κωνσταντινούπολη. Πατέρας του ήτανε ο Γεώργιος Πολυλάς, νομικός και λόγιος και μητέρα του η Ελένη Βούλγαρη, γόνος της γνωστής οικογένειας Βούλγαρη.
Σε ηλικία έξη χρόνων ο Ιάκωβος χάνει τον πατέρα του και την επιμέλειά του και μόρφωσή του αναλαμβάνει η μητέρα του. Από αυτήν θα διδαχτεί τα πρώτα γράμματα καθώς και ξένες γλώσσες, αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά καθώς επίσης και αρχαία ελλήνικά

Η μεγάλη του μόρφωση αλλά και η συμμετοχή του στον σολωμικό κύκλο μαζί με τους Στέλιο και Γεράσιμο Μαρκορά, Ιούλιο Τυπάλδο, Κάρολο Μάνεση και άλλους θα σημαδέψει σε μεγάλο βαθμό την μετέπειτα πνευματική του πορεία.
Η μητέρα του είχε φιλικές σχέσεις με τον εθνικό μας ποιητή και ο Σολωμός επισκεπτόταν συχνά το σπίτι του Πολυλά. Όμως το 1841 η μητέρα του Ελένη θα πεθάνει, ο Σολωμός θα διακόψει τις επισκέψεις στο σπίτι του Πολυλά και η φιλία τους θα ατονίσει.
Το 1847 ο Ιάκωβος Πολυλάς θα παντρευτεί την Αιμιλία Σορδίνα, νέα ευγενικής καταγωγής και πλούσιας οικογένειας. Όμως η υγεία της συζύγου θα παρουσιάσει μεγάλα προβλήματα, κάτι που θα τον αναγκάσει να φύγει μαζί της στην Νάπολη. Εκεί θα ξεκινήσει και την ενασχόλησή του με την λογοτεχνία.
Με το γάμο του επανασυνδέεται φιλικά και πάλι με τον εθνικό μας ποιητή. Το 1854 η συζυγός του Αιμιλία πεθαίνει, σε ηλικία εικοσιεννέα ετών. Ο Πολυλάς επιστρέφει στην Κέρκυρα, όπου συνεχίζει την ενασχόλησή του με την λογοτεχνία και την μεγάλη φιλία του με τον Σολωμό.

Αποτελεί πλέον μέλος του λογοτεχνικού κύκλου που συγκροτείται στην Κέρκυρα γύρω από τον εθνικό μας ποιητή Η χρονιά του 1857 θα σημαδευτεί με τον θάνατο του Διονυσίου Σολωμού Ο Ιάκωβος Πολυλάς θα εκφωνήσει τον επικήδειο λόγο στην κηδεία του. Στη συνέχεια θα αφοσοιωθεί στην συγκέντρωση των σκόρπιων χειρογράφων του εθνικού μας ποιητή, του «δασκάλου του» όπως χαρακτηριστικά τον αποκαλούσε. Είναι ένα έργο δύσκολο αυτή η συγκέντρωση των χειρογράφων. Όμως ο Πολυλάς θα τα καταφέρει και θα τα εκδόσει με τον τίτλο «Τα ευρισκόμενα του Σολωμού»

Τα «Προλεγόμενα» του Πολυλά που υπάρχουν σαν πρόλογος στην έκδοση θα τον κατατάξουν στους κορυφαίους εκπροσώπους της νεοελληνικής κριτικής. Από τους ειδικούς ακόμη και σήμερα τα «Προλεγόμενα» του Πολυλά θεωρούνται βασικά για όσους θέλουν να ασχοληθούν με την κατανόηση του σολωμικού έργου. Αναγνωρίζεται ως ο ουσιαστικός ιδρυτής της Επτανησιακής Σχολής και ο εκφραστής αυτής, αφού μέσω της διάσωσης του ανέκδοτου και διάσπαρτου έργου του Σολωμού σήμανε το ξεκίνημα των αλλαγών στην νεοελληνική λογοτεχνία. Κι’ ακόμη είναι αναμφισβήτητη η εθνική του προσφορά για την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας ως της μοναδικής για να διαλύσει τα σκοτάδια και να ανοίξει το δρόμο προς τον διαφωτισμό.
Είναι γεγονός ότι η σκέψη του μεγάλου κριτικού εστιάζεται στα μεγάλα αναστήματα της λογοτεχνίας.
Το αξιόλογο μεταφραστικό έργο του Ιάκωβου Πολυλά έχει παραμεριστεί για άγνωστους λόγους. Όμως η μετάφραση των έργων του Σαίξπηρ, «Άμλετ» και «Τρυκιμία» αποτελούν ένα μεταφραστικό άθλο. Κι’ ακόμη θα πρέπει να σημειωθεί ότι έχει μεταφράσει τα έργα του Ομήρου «Οδύσσεια» και «Ιλιάδα». Παράλληλα, με προτροπη του Σολωμού είχε μελετήσει γερμανική λογοτεχνία και μετέφρασε έργα των Γκαίτε, Σίλλερ και Χέγκερ.
Το 1860 ίδρυσε τον πολτικό σύλλογο «Αναγέννηση» εκδίδοντας και την ομόνυμη εφημερίδα μέσα από την οποία επρόβαλε την αναγκαιότητα της Ένωσης της Επτανήσου με την Ελλάδα. Ακόμη εξέδωσε την εφημερίδα «Ρήγας Φερραίος» και την σατυρική «Κώδων»
Ο Ιάκωβος Πολυλάς υπηρέτησε και τον πολιτικό χώρο της Ελλάδας. Την δεκαετία 1869 – 79 θα διατελέσει τέσσερεις φορές βουλευτής Κερκύρας με το κόμμα του Τρικούπη. Σε κάποια στιγμή θα διαφωνήσει μαζί του και θα προσχωρήσει στο κόμμα του Δεληγιάννη. Όμως το 1890 θα επιστρέψει και πάλι στο κόμμα του Τρικούπη.
Το 1892 θα αποσυρθεί από την πολιτική και θα αφοσιωθεί στη συγγραφή. Το συγγραφικό του έργο χωρίς να είναι μεγάλο – τέσσερα ποιήματα, τρία σονέτα και τρία διηγήματα - έχει χαρακτηριστεί αξόλογο. Τα τρία διηγήματά του είναι «Ένα μικρό λαθος» «Η συγχώρεση» και «Τα τρία φλωριά»
Στο διήγημά του «Ένα μικρό λάθος» ηθογραφεί με παραστατικότητα τη σκληρή ζωή της ελληνικής επαρχίας και με ζωντανή γλώσσα παρουσιάζει την ψυχική κατάσταση της ηρωίδας που οδηγείται στο τραγικο τέλος κάτω από το βάρος της φτώχιας.
Στα 1896 ο μεγάλος αυτός μύστης των ελληνικών γραμμάτων θα αφήσει την τελευταία του πνοή.
Ο Ιάκωβος Πολυλάς είναι ένας από τους μεγάλους άνδρες των γραμμάτων που έχουν χαρίσει τα Εφτάνησα.