Η κοντέσα του Ιονίου

Διαβάζοντας τον τίτλο ο νους σας οπωσδήποτε θα τρέξει σε κάποιο από τα αλησμόνητα μυθιστορήματα του Γρηγόρη Ξενόπουλου. Πιθανόν να φανταστείτε κάποια αρχόντισσα των νησιών, τυλιγμένη σε κάποιο κρινολίνο. Κι ακόμη ίσως αναζητήσετε κάποια γυναίκα εξαίσιας ομορφιάς, που περιπλανάται μέσα στα καντούνια των νησιών του Ιονίου. Κάποια αιθέρια ύπαρξη, τυλιγμένη με κάποιο παραμυθένιο μυστήριο, που για χρόνια ο ίσκιος της τριγυρνάει πάνω στα νησιά και ανάβει φωτιές για έρωτες τρελούς.
Φίλοι μου προσέξτε. Ίσως βιαστήκατε.
Στον πολιτισμό κάθε χώρας, κάθε τόπου, ξέχωρα από την ιστορία, τα γράμματα και τις τέχνες, οπωσδήποτε παίζουν κάποιο ρόλο και τα προϊόντα που παράγει ο τόπος αυτός. Έτσι στον πολιτισμό της Κεφαλλονιάς αναμφισβήτητα έναν πρωτεύοντα ρόλο έχει παίξει και η κοντέσα του νησιού. Η χιλιοτραγουδημένη ρομπόλα. Το υπέροχο αυτό κρασί, που όποιος το έχει δοκιμάσει, δεν μπορεί να το ξεχάσει ποτέ του. Το κρασί που είναι άρρηκτα δεμένο με την ιστορία του τόπου. Το κρασί, που μετά από τον Άγιο Γεράσιμο, είναι αυτό που κλείνει μέσα στην ψυχή του ο κάθε Κεφαλλονίτης.

Άγιε μου Γεράσιμε και Άγιε μου Νικόλα

Κάντε πάλι το θάμα σας να ξαναπιώ ρομπόλα.

Ήταν η προσευχή του κάθε Κεφαλλονίτη ναυτικού σε κάποιες δύσκολες ώρες τρικυμίας. Αλλά και ο μεγάλος Ληξουριώτης σατυρικός ποιητής Ανδρέας Λασκαράτος στο έργο του “Το Ληξούρι εις τους –εννοεί τους χρόνους– 1836” γράφει:

Τάξτε και πέτε πως εγώ τα είπα όλα
Και, συμπάθειο, γιατί είμ’ από ρομπόλα.

Ακόμη να πούμε ότι στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, στα χρόνια του Καβάφη, υπήρχε ένα ταβερνάκι που εσύχναζε ο μεγάλος ποιητής μας και που το όνομά του ήταν Ταβέρνα η Ρομπόλα. Πιθανότατα ο ιδιοκτήτης του θα ήταν κάποιος Κεφαλλονίτης.
Στοιχείο του πολιτισμού της Κεφαλλονιάς λοιπόν η ρομπόλα, είναι επόμενο να είναι δεμένη με την ιστορία του νησιού και να έχει κι αυτή τις ρίζες της στα πολύ παλιά χρόνια.
Ο μύθος και η ιστορία φαίνεται να μαλώνουν για τις ρίζες της σπάνιας αυτής ποικιλίας. Την ρομπόλα της μυθολογίας μας φαίνεται να την κουβαλάει στις πλάτες του -ποιος άλλος- ο Θεός του κρασιού, της μέθης, της τρέλας και της ξένοιαστης ζωής, ο ένας και μοναδικός Διόνυσος ή Βάκχος. Ο Βάκχος ο οποίος περιπλανώμενος από τόπο σε τόπο δίδασκε στους ανθρώπους την καλλιέργεια της αμπέλου και παράλληλα διοργάνωνε ξέφρενες γιορτές. Ένα από αυτά τα κλήματα του Βάκχου φέρνει στην Αθήνα η Αριάδνη, μετά από την δολοφονία του Μινώταυρου και ο Αθηναίος ήρωας, ο Θησέας το φυτεύει στην Αττική γη.

Μετά από χρόνια, ο γιος του Ερμή και της Έρσης, ο Κέφαλος, διωγμένος από τους Θεούς φεύγει από την Αθήνα και μετά από πολλές περιπλανήσεις καταφεύγει στην Αθηναία Γη, αποικία της πατρίδας του η οποία βρισκόταν στη μέση του μεγάλου πελάγους. Μόλις ο Κέφαλος πάτησε το πόδι του στη στεριά, κάρφωσε στη γη το κλίμα που είχε φέρει μαζί του για να του θυμίζει τον τόπο του.
Με το πέρασμα των χρόνων η Αθηναία Γης έγινε Θηναία για να καταλήξει στη σημερινή Θηνιά, ενώ το νησί πήρε το όνομά του και λέγεται Κεφαλλονιά.
Τρεις γενιές μετά την εγκατάσταση του Κέφαλου στο νησί γεννιέται ο εγγονός του ο Λαέρτης, πατέρας του πολυμήχανου βασιλιά της Ιθάκης, του Οδυσσέα. Την εποχή εκείνη το κρασί αποτελεί ένα πανάκριβο και σπουδαίο δώρο για να δημιουργήσει κανείς καινούργιους δεσμούς, καινούργιες φιλίες. Οι ήρωες των Ομηρικών χρόνων πίνουν το κρασί που παράγεται στην Κεφαλλονιά. Αλλά και ο Οδυσσέας κατάφερε να παραπλανήσει τον Κύκλωπα Πολύφημο και να διαφύγει δίνοντάς του να πιει τον Μαρώνειο Οίνο.

Το μικρό κλήμα του Κέφαλου, λοιπόν, κυρίευσε όλο το νησί. Τα σταφύλια σε χρώματα λευκά, κόκκινα, κίτρινα, μαύρα, δίνουν τα εξαίρετα κρασιά, μοσχάτο, βαστιλίδι, θηνιάτικο. Όμως πάνω από όλα δίνουν το κρασί των Θεών που έχει το όνομα ρομπόλα.
Μια άλλη εκδοχή θέλει την ρομπόλα να είναι ιταλικής προέλευσης που έφτασε στην Κεφαλλονιά το 1540 με τους Ενετούς καταχτητές. Μάλιστα οι Ιταλοί αποκαλούν την ρομπόλα κρασί της πέτρας, “vino di sasso” ακριβώς επειδή ευδοκιμεί σε πετρώδη εδάφη.
Οι καρποί της ρομπόλας με το λεπτό άρωμα, το ακριβό χρυσαφί χρώμα της και τη φρουτώδη γεύση της δίκαια της έδωσαν τον τίτλο νέκταρ των Αθανάτων.
Λέγεται ότι το όνομά της η ρομπόλα το οφείλει στο σχήμα του καρπού της, που μοιάζει με τον γεωμετρικό ρόμβο. Μάλιστα στο γεωμετρικό αυτό σχήμα τα παλιά χρόνια απέδιδαν μαγικές ιδιότητες, όπως την ρέμβη, τη ζάλη, που προκαλεί η οινοποσία.
Το κλήμα της ρομπόλας προκειμένου να ευδοκιμήσει απαιτεί έδαφος πετρώδες, δροσερό και με πολύ ήλιο. Σαν τέτοιο έδαφος έχουν χαρακτηριστεί οι ορεινές περιοχές του νησιού και ιδιαίτερα το οροπέδιο των Ομαλών.
Η ρομπόλα είναι ένα κρασί που πίνεται ευχάριστα. Είναι δροσιστικό και χαρακτηρίζεται από το έντονο άρωμά της. Συνδυάζεται τέλεια με ψάρια και θαλασσινά. Όμως και στην κεφαλλονίτικη μαγειρική θα συναντήσουμε τη ρομπόλα απαραίτητη στο μαγείρεμα. Ονομαστά είναι τα ψάρια μεθυσμένα με ρομπόλα.
Η ρομπόλα έχει καταφέρει να επιβιώσει μέχρι τις μέρες μας και να προστατεύεται αυστηρά με ΟΠΑΠ (Όνομα Προέλευσης Ανώτερης Ποιότητας)
Οι κεφαλλονίτικοι σύλλογοι της Αμερικής τιμούν ιδιαίτερα το υπέροχο αυτό προϊόν του νησιού τους. Έχουν γράψει ιστορία οι γιορτές που διοργανώνουν, ιδίως την χειμερινή περίοδο όπου μαζί με το τοπικό τους φαγητό, τη βραστή γίδα, η ρομπόλα ρέει άφθονη και το κέφι κρατάει μέχρι τις πρωινές ώρες.

Ρομπόλα λοιπόν. Το κρασί των Θεών. Δοκιμάστε την και....τα ξαναλέμε.

Ντένης Κονταρίνης