Μπορείτε.....

....εκτός από τα Εφτάνησα να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μου http://hellascafe.blogspot.com και να με βρήτε στο kondennis9@gmail.com
Θα χαρώ να σας δω.

Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2014

Το Πουκάμισο.


Κεντρική φωτογραφία για το μήνα Νοέμβρη.
Ο οικισμός Νυδρί Λευκάδας.

Φίλες μου και φίλοι μου.
Κάτι ξεχωριστό, απολαυστικό και υπέροχο σας προσφέρω σήμερα.
Στα νοτιοδυτικά της Λευκάδας και σε υψόμετρο 600 μέτρων, θα συναντήσετε την Εξάνθεια, ένα παραδοσιακό κεφαλοχώρι.
Στεφανωμένο με πράσινο και κτισμένο αμφιθεατρικά στο βουνό, προσφέρει την ηρεμία της υπαίθρου και μια ανθρώπινη επικοινωνία με σεβασμό προς τον επισκέπτη. 
Από την κοινωνία αυτού του χωριού είναι βγαλμένη η ιστορία που βρήκα στην ιστοσελίδα MyLefkada του φίλου μου Νίκου Καββαδά και την οποία παρουσιάζει ο Ηλίας Τσάκαλος. Την θεαματική φωτογραφία προσφέρει η Ιωάννα Τσάκαλου. Με την άδειά τους, και τους ευχαριστώ γι΄αυτό, σας την παρουσιάζω
Το παραδοσιακό κεφαλοχώρι Εξάνθεια στη Λευκάδα.
Έλεγε η κυρά παπαδιά της θυατερός της 
-Κοίτα μωρή, μην κάμεις καμιά γάνα με τον προκομμένο που διάλεξες για σαστικό γιατί θα πάμε χαμένοι όλοι.
Αυτήν π΄γένταε, ώσπου μια μέρα την έπιασε ο παπάς με το μορφονιό στον μπλοκό με τα φουστάνια απάνω.
-Τι κάνεις αυτού ορή, της είπε.
-Τίποτα πατέρα, του απάντησε με χαμηλά τα μάτια. 
-Τίποτα έ; Είπε ο παπάς και συνέχισε. Άκου ορέ λεβέντη εσύ τ΄Φωτώνε γίνεται ο γάμος, να τελειώνουμε τα καραγκιοζιλίκια.
Εκείνα τα χρόνια, την άλλη μέρα του γάμου, βγάνανε στον πλάτανο του χωριού το Πουκάμισο της νύφης με τον λεκέ απ΄το αίμα της παρθενιάς της έτσι που να δει ο κόσμος όλος ότι η κοπέλα ήταν άσπιλη κι΄αμόλυντη σαν την Παρθένο Μαρία κι΄ο γαμπρός μπόρεσε να καμ΄τη δουλειά του.
Τότενε όλοι οι ανύπαντροι αρσενικοί του χωριού τουφεκάγανε το πουκάμισο και λέγανε ο ένας του αλλουνού 
-Και στα δικά μας.
Τον παπά τον έτρωγε η αμφιβολία και κάτι έπρεπε να κάνει για να αποφύγει το ρεζίλεμα αν η προκομμένη του παραήτανε βιαστική. 
Μιλάμε για παπά που βλαστήμαγε την Παναγία και τον Χριστό κρουτσανιστά και πάντα στη μέση του είχε καμομάχαιρο και μ΄αυτό μάλιστα λέγανε πως έκοβε τα πρόσφορα για τις μεταλαβές την ώρα που τράβαγε την κουλιτρίνα.
Τον γάμο τον είχε κανονίσει με τους συμπεθέρους να τον κάμει μετά την Εκκλησά τ΄Φωτώνε. Αν δεν ήτανε καλά τα πράματα με το πουκάμισο ο παπάς δεν είχα άλλη διέξοδο απ΄το να σκοτώσει τον φταίχτη και φταίχτης ήταν ο ίδιος ο άντρας της θυατερός του.
Παραμονή μετά τον Εσπερινό ανεβαίνει με το λυχνάρι στο γυναικωνίτη που ξομολόγαγε τον κόσμο μοναχός του. Γονατίζει. Κάνει το σταυρό του και στυλώνει το βλέμμα του στο τέμπλο μέσα απ΄τα καφασωτά και μονολογεί.
-Ακ΄να ΄κουσεις Παναγιά μου και Χριστέ μου. Ένας αμαρτωλός ήμουνα μια ζωή. Δεν χρειαζότανε κι΄αυτή η τιμωρία. Απ΄τη μια μεριά σαν άνθρωπος, αν μαγάρισε τη κοπέλα μου πρέπει να τονε σκοτώσω κι΄απ΄την άλλη σα παπάς πρέπει να σεβαστώ τα ράσα μου. Κι΄ακούτε να δείτε ξέρω, π΄ξομολογάω τον κόσμο, πως καμιανής τα ποδάρια δεν σηκώνονται απ΄άλλονε. Μονάχη της τα σκώνει. Δεν ήρτα εδώ να μου πείτε τι να κάμω, ήρτα να μου συχωρέσετε αυτό π΄θα κάμω.
Πέρασε ώρα. Κατέβηκε απ΄το γυναικωνίτη, τράβηξε στην Ωραία Πύλη, έκαμε το Σταυρό του, έσβησε το καντήλι που έκαιγε ακόμα μπροστά στην εικόνα της Παναγίας και έφυγε.
Την άλλη μέρα λειτουργάει ο καλός σου ο παπάς τα Φώτα, μεράζει το βλογημένο νερό στον κόσμο κι΄από κοντά βγαίνει στην Ωραία Πύλη, για να πει δυο κουβέντες στρογγυλές, όπως συνήθιζε να λέει
-Από σήμερα βγάνω διάταγμα. Πουκάμισο νύφης δεν θα ματαπλωθεί στον πλάτανο και μη κουτήσει να τουφεκίσει κανένας γιατί θα έχει να κάμει με μένα και το Θεό. Κι΄ακούτε. Θα κάμω το γάμο της κοπελός μου από κοντά και καλεσμένοι είσαστε όλοι. Πουκάμισο δεν θα απλωθεί στον πλάτανο και όποιος θέλει σκέφτεται ό,τι θελήσει, αλλά μην κουτήσει να πει κουβέντα κανένας γιατί ο Θεός με θέλει παπά κι΄όχι φυλακωμένο. 
Από κοντά έκαμε μια βαθειά μετάνοια στην Παναγιά και της είπε ίσα που ακουγότανε. 
-Παναγιά μου κι΄εσύ δεν καθόσουνα καλά κι΄ας έκαμες το Χριστό και να με σ΄χωρέσεις γι΄αυτό που κάνω.
Απ΄τα τότε δεν ματαπλώθηκε πουκάμισο στον πλάτανο κι΄ούτε ματακούστηκε τουφεκιά. 

Λεξιλόγιο γι΄αυτούς που δεν γνωρίζουν την τοπολαλιά.
Γάνα= Μουτζούρα, ντροπή, διαπόμπευση.
Σαστικό-η=αρραβωνιαστικός-ια
Π΄γενταω=λογαριάζω, υπολογίζω, σέβομαι.
Μπλοκός=αποθήκη σανού, ξεχωρισμένη από το κατώι ή τον στάβλο.
Κουλιτρίνα=κουρτίνα
Μαγαρίζω=ντροπιάζω, λερώνω, αμαρτάνω. (μαγαρισμένος=ανήθικος ντροπιασμένος)
Κουτάω=Αποτολμάω, έχω θάρρος.
Κρουτσανιστά=ειπωμένο αργά, με πείσμα και ξέχωρα το κάθε γράμμα της βλαστήμιας.

ΥΓ.Δεν γίνεται να γραφεί σε γλώσσα άλλη γιατί θα χάσει τη νοστιμιά της η διήγηση. Και προσοχή. Δεν είναι ηθογραφία, αλλά αναφορά αιτιών και προσώπων που αλλάζουν τις κοινωνίες και τις κατεστημένες λογικές και έχει συμβεί όχι ακριβώς έτσι όπως περιγράφεται παραπάνω μια και κανένας δεν μπορεί να γνωρίζει ακριβώς το κίνητρο του παπά για να αλλάξει την κοινωνία και την σεξουαλική ηθική της.(!!!!!!!!!!!!!!!)
Ηλίας Τσάκαλος.
Φωτογραφία:Ιωάννας Τσάκαλου.

Ένα πέρασμα από την άλλη μου σελίδα, την http://hellascafe.blogspot.com θα σας δώσει την ευκαιρία να μάθετε κάτι ακόμη.

22 σχόλια:

  1. Και πολύ σωστά έχει τηρηθεί η τοπική διάλεκτος, έτσι μόνο μπορούμε να διαφυλάξουμε τις ρίζες μας. Καλό Σ/Κ φίλε Ντένη και αν είσαι καλά :))

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Έχεις απόλυτα δίκιο καλή μου φίλη.
      Η τοπική διάλεκτος είναι η ομορφιά σε τέτοιες ιστορίες.
      Καλή σου βδομάδα και νάσαι καλά.

      Διαγραφή
  2. Ντένη μου
    πρέπει να παραδεχτούμε οτι τέτοιο κάζο μόνο Επτανήσιος μπορούσε να το κάνει!!! χαχχαχαα
    Οσο για το γλωσσικό ιδίωμα,κάνει ακόμα πιο απολαυστική την ιστορία
    Καλό σου ξημέρωμα και Καλή Κυριακή,πάντα τα καλλίτερα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Χαρά μου καλή μου.
      Συμβαίνει εμείς οι Εφτανήσιοι να μπορούμε και να καταφέρνουμε πολλά.
      Χαίρομαι που κι΄εσύ συμφωνείς με ττην τοπική διάλεκτο σε κάτι τέτοιες ιστορίες.
      Την αγάπη μου και καλή σου βδομάδα.

      Διαγραφή
  3. ...μα κι ο πατέρας μου, μου είχε πει, ότι χάλασε τον αρραβώνα στα 21 του χρόνια με την αδερφή ενός δικηγόρου από την Ακράτα...διότι του είπαν εμπιστευτικά ότι ... μάτωσαν το σεντόνι με μια πουλάδα... και από τότε ΔΕΝ ήθελε να μιλήσει στον πατέρα του, τον παππού Χρήστο -ο οποίος τον κυνήγησε με μια καραμπίνα ότι τον ...ντρόπιασε... - κι από τότε έγινε κάτοικος του τόπου μας...
    ... πόσες ιστορίες παρόμοιες υπάρχουν, Ντένη μου......
    Χαιρετισμούς,
    Υιώτα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Να σου πω Υιώτα μου καλή μου ότι τέτοιες ιστορίες όχι μόνο γνωρίζω πολλές άλλα στα παιδικά μου χρόνια έζησα πολλές σε χωριά της Κέρκυρας. Μάλιστα σε κάποιο χωριό την επομένη του γάμου πήγε η νύφη η ίδια τις...παρθενικές αποδείξεις στην πεθερά κί΄εμείς τα πιτσιρίκια ακολουθούσαμε διότι ....η παράσταση είχε και σχετικό κέρασμα. Όμως στ΄αλήθεια ήσαν τόσο όμορφα όλα αυτά. Άντε σήμερα να βρεθεί νύφη να απλώσει πουκάμισο την επομένη του γάμου της.
      Καλή σου βδομάδα και νάσαι καλά..

      Διαγραφή
  4. ετσι αλλαζουν οι παραδόσεις.....
    και κάπως εστι ας πούμε εξελισσόμαστε

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Να πω ότι έχεις δίκιο καλέ μου φίλε. Η ζωή υπόκειται σε μια εξέλιξη την οποία δεν μπορεί να αποφύγει.
      Νάσαι καλά.

      Διαγραφή
  5. Μα η ξεχωριστή τοπική διάλεκτος είναι που κάνει μοναδική την ιστορία Ντένη μου και σε ευχαριστούμε που μας την γνώρισες.
    Πολλά φιλιά καλή Κυριακή!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Έλενα γλυκιά μου, καλή σου μέρα.
      Φυσικά το δέχομαι ότι η τοπική διάλεκτος αποτελεί ξεχωριστό γνώρισμα μιας ιστορίας όπως είναι αυτή. Χαίρομαι που πολλές φορές βρίσκω ανθρώπους να τους αρέσει η τοπική διάλεκτος.
      Την αγάπη μου γλυκιά μου και φιλιά.

      Διαγραφή
  6. Πολύ ωραίος ο παππάς. Είχαμε και στη Λέσβο τέτοιους τύπους. Ακόμα και αντάρτες με το όπλο στη μέση. Επίσης είχαμε κι' αυτό το έθυμο της ντροπής, μόνο που σε μας ήταν το σεντόνι στο παράθυρο ή το μπαλκόνι. Νομίζω ότι υπήρχε σ' όλη την Ελλάδα, όχι στην αρχαία βέβαια, μετά Χριστόν. Οι ντοπιολαλαλιές, είναι μοναδικές. Με την αγάπη μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Καλή σου μ΄λερα Δώρα μου καλή μου.
    Το έθιμο αυτό υπήρχε σε όλα τα Εφτάνησα. Άπειρες οι φορές που πιτσιρίκια προσπαθούσαμε να καταλάβουμε τι σημαίνουν όλα αυτά. Χαζεύαμε μπροστά στα ματωμένα σεντόνια μη ξέροντας τι τρέχει και είχαμε και τους μεγάλους να μας κυνηγάνε με καρπαζιές. Στ΄αλήθεια έθιμο της ντροπής.
    Την αγάπη μου γλυκιά μου Δώρα και καλή σου βδομάδα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Αχ! φίλε Ντένη,
    Διάβασα το του Λευκαδίτη παπά, παραδοσιακό ωραίο προπαντός το λεξιλόγιό του.

    Όχι Δεν θυμάμαι να υπήρχε αυτό το έθιμο στην Κεφαλονιά, αλλά στα βαπόρια είχα ένα φίλο Μανιάτη ο οποίος μου έλεγε ιστορίες για το ματωμένο σεντόνι που το κρεμούσαν το πρωί απ το παράθυρο!

    Τι να πω έθιμα αγοροπωλησίας λες και ήταν κοτόπουλα.
    Άρα απόυ να έχουν τις ρίζες τους μήπως απ την Ινδία; Τουρκία;, Νότιο Ιταλία;

    δεν ξέρω

    χαιρετώ
    Γαβριήλ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Το έθιμο αυτό, φίλε Γαβρίλη, υπήρχε σε όλα τα Εφτάνησα. Όπως γράφω σε κάποιο σχόλιο πιο πανω, παιδάκι το έζησα στην Κέρκυρα αλλά και στην Κεφαλονιά. Και μάλιστα καθόμαστε και κοιτάζαμε τα αίματα και αστειεύομαστε μέχρι που κάποιος μεγάλος βρισκόταν και μας έπαιρνε στο κυνήγι. Από που προερχόταν δεν είμαι σίγουρος αλλά έχω ακούσει κάποιους να μιλάνε για νότιο Ιταλία και Σικελία.
      Νάσαι καλά φίλε μου.

      Διαγραφή
  9. Δεν γνώριζα ότι και τα Εφτάνησα είχαν αυτό το έθιμο...
    Στα μέρη μου (Κω) δεν το είχαμε, δεν το είδα/άκουσα ποτέ. Όταν μου είπε η μητέρα μου ότι υπήρχε τέτοιο έθιμο σε κάποια μέρη της Ελλάδας (για Ήπειρο μου είχε πει) ρώτησα τη γειτόνισσα μας, παλιά καραβάνα, των παραδόσεων και μέσα σε όλα, αλλά δεν το είχε ακούσει ποτέ της. Η έρευνα μου άρχισε και τελείωσε εκεί όμως...
    Επίσης καινούργιο στοιχείο για εμένα αποτελεί και το πουκάμισο, το οποίο μου δημιουργεί κάποια ερωτηματικά...
    Καλή σου ημέρα Ντένη!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αλεξάνδρα μου καλή σου μέρα.
      Αυτό το έθιμο με διάφορες παραλαγές υπήρχε σε όλη την Ελλάδα.
      Απορώ πως η γειτόνισσά σου (παληά καραβάνα) δεν το γνώριζε. Να σου πω χαρακτηριστηκά ότι σε κάποια μέρη της Ηπείρου την επομένη του γάμου τις αποδείξεις της αγνότητας τις πήγαινε η ίδια η νύφη στην πεθερά της συνοδεία συγγενών και με όργανα που παιάνιζαν θριαμβευτικά. Όσο για το πουκάμισο ήταν ένα είδος γυναικείου νυχτικού που είχε την ονομασία πουκάμισο ή πουκαμίσα.
      Αυτά καλή μου και σ΄ευχαριστώ για την επίσκεψη.

      Διαγραφή
  10. εντυπωσιακό...
    άλλα ήθη άλλα έθιμα... άλλες εποχές... άλλες ζωές...
    κι η δική μας η ζωή... συνεχίζεται!!!...
    καλή εβδομαδα, φίλε... χαίρομαι ιδιαιτέρως να διαβάζω τα όμορφα που βάζεις...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Άλλα ήθη Λαμπρινή μου αλλά έχουν αφήσει τη δική τους ιστορία στην πατρίδα μας Φυσικά εμείς τα ξεπεράσαμε. Και όπως πολύ σωστα παρατηρείς η ζωή συνεχίζεται. Σ΄ευχαριστώ για την επίσκεψη και χαίρομαι που σου αρεσουν αυτά που παρουσιάζω.

      Διαγραφή
  11. Πολύ ωραίο και η ντοπιολαλιά... το κερασάκι!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Λίγο πολύ κοινό το έθιμο σε όλη την Ελλάδα με παραλλαγές. καλή η ιστορία και ακόμη καλύτερα που την άφησες στη "γλώσσα " της καλέ μου κ. Ντένη.
    Καλό Σαββατοκύριακο, σε χαιρετώ με την αγάπη μου πάντα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Πολύ σωστα παρατηρείς αγαπητή μου Μαριάνθη ότι το έθιμο αυτό υπήρχε σε όλη την Ελλάδα με κάποιες παραλλαγές από τόπο σε τόπο. Αυτά αναφέρω και σε κάποιες απαντήσεις μου.Όσο για την ντοπιολαλιά είναι το....κερασάκι, όπως αναφέρει και ο φίλος μου Ευρυτάνας Ιχνηλάτης.
    Νάσαι καλά καλή μου και την αγάπη μου σε σένα το Νίκο και τα μικρά σου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή