Σταδιακά αρχίζει στα Εφτάνησα να διαμορφώνεται το αίτημα γιά Ένωση με την μητέρα Ελλάδα. Το αίτημα αυτό στη δεκαετία του 1840 θα αποκτήσει ευρύτερο περιεχόμενο (κοινωνικό, πολιτικό, εθνικό) και φυσικά θα συνοδευτεί από μαχητικές εκδηλώσεις όπως είναι η εξέγερση της Σκάλας το 1849, η επανάσταση των Ποπολάρων στη Ζάκυνθο και άλλα.
Στη Συνθήκη των Παρισίων που υπογράφτηκε το 1815 από τις Μεγάλες Δυνάμεις, ανατέθηκε στην Αγγλία η προστασία του ελεύθερου και ανεξάρτητου κράτους των Ιονίων Νήσων. Η Αγγλία όμως μετέτρεψε την ανάθεση προστασίας σε κατοχή των νησιών με καθεστώς αποικιοκρατίας.
Είναι η εποχή που όλα αυτά τα γεγονότα θα γίνουν η αιτία να δημιουργηθούν στα Ιόνια νησιά τρία πολιτικά κόμματα.
Α. Οι Προστασιανοί, οι ευγενείς που εξαρτούσαν τα συμφέροντά τους από την αγγλική παρουσία,
B Οι Μεταρυθμιστές, οι οποίοι προέβαλαν την ανάγκη μεταρύθμισης του Συντάγματος του 1817
Γ. Οι Ριζοσπάστες, που πρόβαλαν τις αρχές της Ελευθερίας, της Εθνικής Ανεξαρτησίας, της Λαϊκής Κυριαρχίας και Κοινωνικής Δικαιοσύνης. Ήταν το πρώτο κόμμα που ιδρύθηκε στην Ελλάδα με κομματική και πολιτική δομή. Οφείλει την ίδρυσή του στους Ηλία Ζερβό, Ιωσήφ Μομφεράτο και Γεράσιμο Λιβαδά, στου οποίους δόθηκε και η ονομασία “Οδηγητές” Με καταγωγή από οικογένειες ευγενών και πλούσιοι γεοκτήμονες οι τρεις οδηγητές, αγωνίστηκαν γιά να απελευθερώσουν τα Ιόνια Νησιά από την αγγλική κατοχή που τα είχε μετατρέψει σε αποικία του βασιλείου.
Με την ίδρυσή του το κόμμα των Ριζοσπατών αρχίζει να προβάλει ενάντια πολιτική στις αποικιοκρατικές συνθήκες που είχε επιβάλει η Αγγλία Στις 26 Νοεμβρίου του 1850 ο Ριζοαπάστης βουλευτής Ιωάννης Τυπάλδος – Δετοράτος, σε μιά ενθουσιώδη συνεδρίαση της Βουλής προτείνει το ψήφισμα γιά την Ένωση των Νησιών με την Ελλάδα. Ήταν μιά αξέχαστη στιγμή γιά τους αγώνες του Επτανησιακού λαού Το ψήφισμα το υπέγραψαν όλοι οι Ριζοσπάστες βουλευτές.
Στο επαναστατικό αυτό ξέσπασμα των Ριζοπαστών η Αγγλία θα απαντήσει με διωγμούς, συλλήψεις, φυλακίσεις, εξορίες και κλείσιμο των εφημερίδων. Μιά καθαρά πολεμική ατμόσφαιρα επικρατεί πλέον στα Εφτάνησα. Οι δυό μεγάλοι πρωταγωνιστές εξορίζονται, στα Κύθυρα ο Ζερβός, στην Ερρείκουσα ο Μομφεράτος. Το κόμμα ουσιαστικά διαλύεται.
“Oι προστάτες σφίγγουν περισσότερο τις αλυσίδες, δεσμεύουν τα υπάρχοντα, μαστιγώνουν ιερείς και πολίτες, συμμαχούν με τους κατά φαντασίαν αριστοκράτες, μεταχειρίζονται κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσον διά να καταδιώξουν και να σβύσουν το εθνικό φρόνιμα”γράφει Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ της Κεφαλονιάς.
Στο χώρο των Ριζοσπαστών θα φανεί ο Κωνσταντίνος Λομβάρδος। Με ορισμένους από τους Ριζοσπάστες βουλευτές θα μεταφέρει τον ριζοσπαστιμό στην Ζάκυνθο και θα σχηματίσει το κόμμα των “Νέων Ριζοσπαστών”
Όταν το 1863 αποφασίστηκε από το αγγλικό ανακτοβούλιο να παραχωρηθούν τα Εφτάνησα στην Ελλάδα, ο Ηλίας Ζερβός και ο Ιωσήφ Μομφεράτος, δημιουργοί του Ριζοσπαστισμού και πρωτεργάτες γιά την ιδέα της Ένωσης απαγοητευμένοι από την κατάσταση των ελληνικών πραγμάτων και από τα κίνητρα της παραχώρησης της Εφτανήσου από τους Άγγλους, γιά τα οποία κίνητρα θα μιλήσουμε στην επόμενη ανάρτηση, αρνήθηκαν να εκλεγούν βουλευτές της Βουλής που θα ψήφιζε την Ένωση και δεν την υπέγραψαν. Κι’ ακόμη να αναφέρω ότι οι πλουσιώτατοι αυτοί άνθρωποι πέθαναν πάμπτωχοι και λησμονημένοι από όλους. Όχι όμως και από την Ιστορία.
Στις 21 Μαϊου του 1864 τα Εφτάνησα παραχωρούνται στην Ελλάδα αφήνοντας πολλές αιχμές γιά πολιτικά και βασιλικά παρασκήνια. Η Ένωση θα επιφέρει και το τέλος του κόμματος των Ριζοσπαστών.
Ντένης Κονταρίνης