Λευκάδα

Το νησί του Βαλαωρίτη και του Σικελιανού

Ανάμεσα από την Κέρκυρα και την Κεφαλονιά, απλώνεται νωχελικά πάνω στα νερά του Ιόνιου πελάγους η πανέμορφη Λευκάδα. Είναι το τέταρτο σε μέγεθος νησί του Εφτανησιώτικου συμπλέγματος μετά την Κέρκυρα, την Κεφαλονιά και την Ζάκυνθο και το πλησιέστερο προς την γειτονική Αιτωλοακαρνανία από την οποία χωρίζεται με έναν δίαυλο πλάτους 25 μέτρων περίπου. Παλιά πίστευαν ότι τούτο το στενό το είχαν φτιάξει οι άνθρωποι. Η πιο πιθανή εξήγηση όμως είναι ότι τούτο το στενό αποτελεί τεκτονικό ρήγμα που χώρισε τη Λευκάδα από τη χερσόνησο της Στέφνας. Το όνομα τούτου του στενού είναι Δίαυλος της Λευκάδας ή του Αλέξανδρου. Το δεύτερο όνομα του το οφείλει στου Ρώσους κατακτητές του 19ου αιώνα που μαζί με τους Τούρκους είχαν κατακτήσει το νησί και έδωσαν το όνομα του αυτοκράτορά τους στον δίαυλο.

Η Λευκάδα είναι από τα σημεία της Ελλάδας που φέρουν τα αρχαιότερα ίχνη παρουσίας ανθρώπου. Έχουν ανακαλυφθεί ενδείξεις της νεολιθικής ζωής που φτάνουν ως το 10.000 πΧ. Οι Πελασγοί ήσαν οι πρώτοι που πέρασαν από το νησί ενώ αργότερα εγκαταστάθηκαν εκεί οι Αχαιοί. Εξ’ άλλου από τα ερείπια που έχουν ανακαλυφθεί στο Νύδριο υπάρχουν ενδείξεις παρουσίας πρώιμου μυκηναϊκού πολιτισμού.
Κορίνθιοι άποικοι θα ιδρύσουν τον 7ο πΧ αιώνα την αρχαία πόλη Λευκάς, ενώ στη συνέχεια η νήσος θα κατακτηθεί από τους Μολοσσούς της Ηπείρου, τους Μακεδόνες και το 167 πΧ θα περιέλθει στην κυριότητα των Ρωμαίων.
Στους βυζαντινούς χρόνους το νησί ανήκε στο βυζαντινό “θέμα” της Ηπείρου, στο οποίο παρέμεινε μέχρι τον 13ο αιώνα όπου την κατέλαβαν οι Σταυροφόροι Βενετοί.
Ακολουθεί μια εναλλαγή κατακτητών. Γάλλων, Ρώσων, Τούρκων, Άγγλων μέχρι το 1810 όπου η Λευκάδα μαζί με τα άλλα νησιά του συμπλέγματος περιέρχεται στην αγγλική “προστασία” και μετατρέπεται σε αγγλική κτήση από το 1814 έως το 1864 που μαζί με τα άλλα νησιά ενώνεται με την Ελλάδα.
Η Λευκάδα είναι ένα νησί με ορεινή μορφολογία όπου η κορφή του όρους Σταυρωτό φτάνει τα 1.518 μέτρα Στα παλιότερα χρόνια η Λευκάδα ήταν γνωστή με το όνομα Σάντα Μάουρα, (Αγία Μαύρα.) Το όνομα αυτό προέρχεται από ένα μικρό παλιό μεσαιωνικό εκκλησάκι, που είναι χτισμένο μέσα στη λιμνοθάλασσα και δίπλα από το μεσαιωνικό κάστρο της Αγίας Μαύρας. Στο βόρειο άκρο του νησιού και στην άκρη αυτής της λιμνοθάλασσας όπου είναι το μεσαιωνικό Κάστρο, βρίσκεται χτισμένη η μικρή και γραφική πόλη της Λευκάδας, πρωτεύουσα του ομώνυμου νησιού.
Στην ανατολική ακτή του νησιού και ακριβώς απέναντι από τα παράλια της Στερεάς Ελλάδας, διανοίγεται ένας μεγάλος κόλπος. Ο κόλπος του Βλυχού. Στην είσοδο του κόλπου υπάρχουν τρία γραφικά και κατάφυτα νησάκια. Η Μαδουρή, η Σπάρτη και ο Σκορπιός. Η Μαδουρή είναι η ιδιόκτητη νησίδα της οικογένειας Βαλαωρίτη όπου εκεί γεννήθηκε ο ποιητής Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Ένας άλλος Αριστοτέλης, ο Ωνάσης θα γίνει ο ιδιοκτήτης της άλλης νησίδας, του Σκορπιού.

.
Ο Ενετικός πολιτισμός είναι γεγονός ότι, σε αντίθεση με τα άλλα νησιά του Ιονικού συμπλέγματος, δεν επηρέασε πολύ την Λευκάδα. Ο γνωστός εφτανησιώτικος ρυθμός των άλλων νησιών δεν υπάρχει στην Λευκάδα. Και τούτο διότι η Λευκάδα πιο πολύ παρουσιάζεται σαν φυσιογεωγραφική επέκταση της Αιτωλοακαρνανίας. Όμως, παρ’ όλα αυτά έχει, και αυτή να παρουσιάσει μια αξιόλογη πνευματική κίνηση.
Η σύγχρονη Λευκάδα είναι ένας αξιόλογος τουριστικός προορισμός με πάρα πολλά ενδιαφέροντα. Η οδική σύσδεσή της με την υπόλοιπη Ελλάδα, τα πάρα πολλά αξιοθέατα, αλλά και οι πνευματικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις που γίνονται τα τελευταία χρόνια της παρέχουν την δυνατότητα να συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό τουριστών Στην Λευκάδα έχουν δει το φως της ζωής πάρα πολλοί επιφανείς εκπρόσωποι των γραμμάτων, των τεχνών και του λόγου. Κυριότεροι απ’ αυτούς είναι ο επικός ποιητής Αριστοτέλης Βαλαωρίτης και ο λυρικός της νεότερης ελληνικής ποίησης, ο Άγγελος Σικελιανός.



Ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, ένας από τους πλέον σημαντικούς νεοέλληνες ποιητές γεννήθηκε στην Μαδουρή, την μικρή ιδιόκτητη νησίδα της οικογένειας του, στις 2 Αυγ. του 1824 και εκεί άφησε την τελευταία του πνοή στις 24 Ιουλίου του 1879. Φοίτησε στην Ιόνιο Ακαδημία της Κέρκυρας και παρακολούθησε νομικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο των Παρισίων όπου το 1848 αναγορεύεται διδάκτωρ της Νομικής. Πνεύμα ανήσυχο περιόδευσε πεζός σχεδόν όλη την Ευρώπη μελετώντας τον πολιτισμό των διαφόρων χωρών. Με τον τίτλο “Στιχουργήματα” δημοσιεύει στην Γενεύη το 1847 την πρώτη του ποιητική συλλογή.
Το 1857 ενεργοποιείται με την πολιτική και εκλέγεται βουλευτής Λευκάδος ενώ τον ίδιο χρόνο δημοσιεύει τα “Μνημόσυνα” Από τη θέση του βουλευτή συντάσσεται με το κόμμα των Ριζοσπαστών και έταξε σαν κύριο σκοπό την ένταξη της Επτανήσου με την Ελλάδα.
Ακολουθούν οι δημοσιεύσεις των ποιητικών συλλογών “Κυρά-Φροσύνη”, “Αθανάσιος Διάκος” και “Αστραπόγιαννος”, όλα εμπνευσμένα από τους αγώνες της Εθνικής Επανάστασης. Όμως σαν το τελειότερο από τα ποιήματά του έχει χαρακτηρισθεί το ημιτελές μακρύ ποίημα του “Φωτεινός ο ζευγολάτης” το οποίο αναφέρεται στην επανάσταση των Λευκαδιτών του 1355 εναντίων της τυρρανίας των Ενετών κατακτητών.
Ένας άλλος νεοέλληνας ποιητής που είδε το φως της ζωής στην Λευκάδα το 1884, είναι ο Άγγελος Σικελιανός. Επηρεασμένος από την ποίηση του Ντ’ Αννούντσιο, κατάφερα νωρίς να διαμορφώσει προσωπικό ποιητικό λόγο και σε ηλικία μόλις δεκαέξι χρόνων δημοσιεύει τα πρώτα του ποιήματα. Το έργο του Σικελιανού έχει διαχωριστεί σε τρεις περιόδους. Η πρώτη περίοδος, που φτάνει μέχρι τον Α! Παγκόσμιο πόλεμο, διακρίνεται για την αγάπη του προς την ελληνική φύση και τη ζωή της υπαίθρου.
Η δεύτερη περίοδος έχει για άκρη της το δράμα της Μικρασιατικής καταστροφής και χαρακτηρίζεται από μία εσωτερικότητα αλλά και μία τάση μεταφυσικής.
Στην τρίτη περίοδο της ποίησής του ο Σικελιανός θα ζήσει έντονα το δράμα του Β! Παγκόσμιου πολέμου και θα γίνει ο βάρδος της ελευθερίας.
Ένα κράμα επτανησιώτικης και ρουμελιώτικης καταγωγής ο Σικελιανός, θα συνδυάσει μέσα στο έργο του την πνευματικότητα της επτανησιακής ποίησης και την ρωμαλεότητα του δημοτικού τραγουδιού.


Η μεγαλοπρέπεια του τοπίου των Δελφών και η επιβλητικότητα των αρχαιοτήτων του ενέπνευσαν την Δελφική Ιδέα και με την βοήθεια της Αμερικανίδας συζύγου του, Εύας ξεκίνησε να καταστήσει κέντρο παγκοσμίου ειρήνης και πνευματικής άμιλλα τους Δελφούς. Στην προσπάθειά του αυτή έχει αφιερώσει και τα έργα του, “Δελφική Ιδέα” και “Η Δελφική Ένωση” Το 1946 – 47 εκδίδονται σε τρεις τόμους τα κυριότερα από τα έργα του με τίτλο “Λυρικός Βίος”.
Ο Άγγελος Σικελιανός πέθανε στην Αθήνα στις 19 Ιουνίου του 1951
Η Λευκάδα προσφέρει ακόμη πιο πολλά. Όμως ο χώρος λίγος και μικρός. Έτσι αφήνω ακόμη πολλά για κάποια άλλη φορά.

Ντένης Κονταρίνης