Ζάκυνθος

Η Ζάκυνθος είναι η νοτιότερη από τις μεγαλύτερες νήσους του Ιονίου Είναι ένα ορεινό νησί με άφθονα νερά και χωρίζεται μορφολογικά σε δύο τμήματα. Στο δυτικό, που καλύπτεται από το όρος Βραχίωνας και το ανατολικό που είναι πεδινό και πυκνοκατοικημένο. Στο τμήμα αυτό υπάρχει και ο ανοικτός κόλπος του νησιού και εκεί είναι κτισμένη η πρωτεύουσα,
Το όνομά της το οφείλει στον Ζάκυνθο, γιό του βασιλιά της Τροίας, Δάρδανο, ο οποίος εγκαταστάθηκε εκεί περίπου το 1500 π.Χ. και έκτισε και την πόλη, στην οποία έδωσε το όνομά του. Κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους βρίσκουμε τη Ζάκυνθο κάτω από την επικυριαρχία του Βυζαντίου. Την 1η Μαΐου του 1485 περιέρχεται στην κυριαρχία της Βενετίας και οι κάτοικοι του νησιού υποδέχονται τους Βενετούς με πανηγύρια.
Η ελληνική αριστοκρατία εγκαθίδρυσε τότε το Λίμπρο ντ΄ όρο, την Χρυσή Βίβλο μέσα στην οποία καταχωρούντο τα ονόματα των αφεντάδων της νήσου, Στο πέρασμα του χρόνου οι Βενετοί κάθε άλλο παρά ελευθερωτές απεδείχθησαν με αποτέλεσμα οι Ζακυνθινοί πολλές φορές να εξεγερθούν εναντίον τους. Κυριότερη εξέγερση σημειώθηκε το 1628 και έμεινε γνωστή με την ονομασία «Ρεμπελιό των ποπολάρων.» Το 1797 το νησί καταλαμβάνουν οι Γάλλοι και οι Ζακυνθινοί τους υποδέχονται σαν ελευθερωτές και αυτούς και μάλιστα έκαψαν πανηγυρικά τη Χρυσή Βίβλο. Από τότε η Ζάκυνθος ακολούθησε την τύχη των υπολοίπων νησιών του συμπλέγματος μέχρι το 1864 όπου έγινε η Ένωση με την Ελλάδα.
Γεωλογικά η Ζάκυνθος βρίσκεται πάνω στην συνάντηση των δύο μεγάλων τεκτονικών πλακών. Της αφρικανικής και της ευρωπαϊκής. Κι αυτός είναι ο λόγος που συχνά ταλαιπωρείται από καταστροφικούς σεισμούς. Σαν μεγαλύτερος από όλους έχει καταγραφεί αυτός που έγινε το πρωινό της 31ης Ιανουαρίου του 1893. Κείνο το πρωινό το νησί καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά. Μόνο κάτι λίγα σπίτια έμειναν όρθια και μαζί τους και ο ναός του Αγίου Διονυσίου. Όμως τρεις μήνες αργότερα, την 5η Απριλίου του ιδίου έτους ένας νέος σεισμός, πιο ισχυρός, θα ολοκληρώσει την καταστροφή. Τότε θα γκρεμιστεί και ο ναός του Αγίου Διονυσίου και μαζί του το πανέμορφο καμπαναριό που είχε σχήμα πύργου. Οι σεισμοί της 9ης Αυγούστου του 1953 για μια ακόμη φορά θα ισοπεδώσουν το νησί. Πραγματικά δεν έμεινε τίποτα όρθιο. Και οι φωτιές που επακολούθησαν ολοκλήρωσαν το έργο της καταστροφής. Βέβαια η πόλης ανοικοδομήθηκε, όμως από τα παλιά της μνημεία δεν υπάρχει τίποτα. Ο ναός του Αγίου Διονυσίου έχει επίσης ανοικοδομηθεί και εκεί υπάρχει το λείψανο του πολιούχου του νησιού το οποίο έχει διασωθεί.
.

Η Ζάκυνθος έχει να επιδείξει πολλούς αξιόλογους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών. Πρώτο όνομα στον πίνακα ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός. Η παρουσία του στα ελληνικά γράμματα είναι αυτή που διαμόρφωσε την ανάπτυξη της νεοελληνικής ποίησης. Η δημοτική γλώσσα που χρησιμοποίησε στο έργο του είναι αυτή που σημάδεψε την εξέλιξη των ελληνικών γραμμάτων. Εκείνο που ξεχωρίζει τον Σολωμό από τους άλλους συγχρόνους του ποιητές είναι ο ανεπτυγμένος ψυχικός του πλούτος. Έτσι θα εντυπωσιάσει την κοινωνία της Ζακύνθου με τα δύο του αριστουργήματα. «Τον Εθνικό Ύμνο» και την «Φαρμακωμένη».
.

Συφορά! Σε θυμούμ΄ εκαθόσουν
Στο πλευρό μου με πρόσωπο αχνό
«Τι έχεις»; σούπα, και συ μ’ αποκρίθεις
«Θα πεθάνω, φαρμάκι θα πιώ».

Μεγάλη επίσης φυσιογνωμία των ελληνικών γραμμάτων με καταγωγή την Ζάκυνθο ο Ανδρέας Κάλβος. Μετά από την μαθητεία του στη Ζάκυνθο σπούδασε στο εξωτερικό φιλοσοφία και φιλολογία. Το 1824 δημοσίευσε στη Γενεύη τον πρώτο κύκλο του σημαντικού έργου του με τον τίτλο «Ωδές».Ω! Φιλτάτη πατρίς
Ώ θαυμασία νήσος
Ζάκυνθε, συ μου έδωκας
Την πνοήν και του Απόλλωνος
Τα χρυσά δώρα.

Θα ακολουθήσει ο δεύτερος κύκλος το 1826 στο Παρίσι με τον τίτλο «Νέες Ωδές.» Παλαμάς θα τον ονομάσει σοφό διδάσκαλο και υπερήφανο ποιητή. Ο Κάλβος υπήρξε ένας συνεχής υμνητής της Ελλάδας αλλά και της ιδιαιτέρας του πατρίδας, της Ζακύνθου.

Μια πολύπλευρη προσωπικότητα των Επτανησιακών γραμμάτων, ο Ούγο Φώσκολος. Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο. Από μικρός σπούδασε φιλοσοφία και ρητορική στην Ιταλία. Αναμίχθηκε στην ιταλική πολιτική και διακρίθηκε για τη φλογερή ρητορεία του. Από τα δεκαέξι του χρόνια έγραφε ποιήματα τα οποία διακρίθηκαν. Το 1796 ανέβασε στην Βενετία την τραγωδία του «Θυέστις», η οποία άφησε άριστες εντυπώσεις. Επίσης άριστες εντυπώσεις άφησε και η επαναστατική τραγωδία του «Αίας» την οποία ανέβασε στη Σκάλα του Μιλάνου στα 1813. Έγραφε στα ιταλικά και εξέδωσε ποιήματα, κριτικές και σπουδαίες μεταφράσεις. Εθεωρείτο Ιταλός, αλλά μέσα του ο Ούγο Φώσκολος για όλη του τη ζωή παρέμεινε Ζακυνθινός και Έλληνας. Η απέραντη αγάπη του για την Ελλάδα κλείνεται μέσα στο μεγάλο του ποίημα, «Οι Τάφοι». Τα άπαντά του αποτελούνται από 11 τόμους και περιλαμβάνουν δοκίμια, σονέττα και ωδές.

Από τις νεώτερες παρουσίες Ζακυνθινών λογίων στα ελληνικά γράμματα ο Γρηγόρης Ξενόπουλος. Πεζογράφος, λογογράφος αλλά και θεατρικός συγγραφέας, άφησε ένα πλήθος από μυθιστορήματα και θεατρικά έργα. Από τα πλέον γνωστά μυθιστορήματά του, ο «Κόκκινος βράχος», ο «Ποπολάρος», η «Στέλλα Βιολάντη» και «Το Μυστικό της Κοντέσας Βαλέραινας». Σημαντικότερα από τα πνευματικά του παιδιά θα πρέπει να χαρακτηρισθούν τα περιοδικά «Διάπλαση των Παίδων» και «Νέα Εστία».

Φυσικά υπάρχουν και πολλοί άλλοι Ζακυνθινοί που έχουν βάλει την υπογραφή τους στα ελληνικά γράμματα. Όμως περιορισμένος ο χώρος και πρωταρχικό σκοπό τους, Τα Εφτάνησα να μην κουράζουν τους επισκέπτες. Έτσι μια άλλη φορά θα πούμε ακόμη πιο πολλά.

Ντένης Κονταρίνης