Λαζαρέτο

                                         
 Ένα μικρό νησάκι μέσα στο λιμάνι της Κέρκυρας.

Λοιμοκαθαρτήριο και τόπος εκτέλεσης των ηρώων της Εθνικής Αντίστασης.

Μιά μικρή νησίδα ακατοίκητη, έκτασης μόλις 70 στρεμμάτων, μέσα στο λιμάνι της Κέρκυρας, απέναντι από τον οικισμό Κοντόκαλι, είναι το Λαζαρέτο. Ένα νησάκι που αποτελεί τόπο απείρου κάλλους, με πυκνή και ποικίλη βλάστηση και σημαντική ιστορική αξία. Άγιος Δημήτριος η παλιά του ονομασία από την μικρή εκκλησούλα που κάποτε υπήρχε εκεί.

Το όνομά του, το Λαζαρέτο, σύμφωνα με στοιχεία που βρίσκονται στα ιστορικά αρχεία της Κέρκυρας, το οφείλει στο γεγονός ότι στην νησίδα υπήρχε χτισμένη εκκλησιά η οποία ήταν αφιερωμένη στην Παναγία της Ναζαρέτ. Από το Λα Ναζαρέτ θα πρέπει να προήλθε η παραφθορά Λα-ζαρέτο. Μια δεύτερη άποψη θέλει το όνομα να προέρχεται από το λοιμοκαθαρτήριο (λαζαρέτο) που υπήρχε εκεί. Άλλωστε λαζαρέτα ονόμαζαν οι Ενετοί όλα τα λοιμοκαθαρτήρια που ίδρυσαν στην Ευρώπη.

Οι τάφοι των εκτελεσθέντων αντιστασιακών.

Κατά την διάρκεια της κατοχής των Ιονίων Νήσων από τους Ενετούς κατασκευάσθηκε στο Λαζαρέτο ένα μοναστήρι και αργότερα ένα λεπροκομείο. Το 1798 κατά την διάρκεια της Γαλλικής κατοχής των νησιών το Λαζαρέτο τέθηκε υπό την κυριότητα του Ρωσσοτουρκικού στόλου και χρησιμοποιήθηκε σαν στρατιωτικό νοσοκομείο. Με την Αγγλική κυριαρχία στα νησιά, το λεπροκομείο θα επαναλειτουργήσει μετά από κάποια ανακαίνηση. Από το 1864 και μετά, αφού τα Εφτάνησα ενώθηκαν με την Ελλάδα το λεπροκομείο χρησιμοποιήθηκε περιστασιακά.

Το μνημείο των εκτελεσθέντων.

Στην διάρκεια του Β! Παγκοσμίου πολέμου και για λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση, το Λαζαρέτο θα γράψει την δική του αιματοβαμένη ιστορία. Οι δυνάμεις του ΄Αξονα θα ιδρύσουν εκεί στρατόπεδο για τους αιχμαλώτους της Εθνικής Αντίστασης.

Μετά την απελευθέρωση και μέχρι το 1962 χρησιμοποιήθηκε σαν τόπος εκτέλεσης πολιτικών κρατουμένων, κυρίως κομμουνιστών. Η πρώτη εκτέλεση στο Λαζαρέτο έγινε στις 29 Σεπτεμβρίου του 1947 και ο πρώτος κρατούμενος που εκτελέστηκε ήταν ο Δημήτριος Μάντζου Ζώης.

Η ανακοίνωση της πρώτης εκτέλεσης.

Το 1948-49 στο Λαζαρέτο έγιναν δυό απεργίες πείνας των κρατουμένων με αποτέλεσμα την μείωση των εκτελέσεων για λίγο διάστημα. Η λίστα εκτελέσεων, από στοιχεία των ληξιαρχικών πράξεων που σώζωνται στο Δήμο της Κέρκυρας περιλαμβάνει 118 εκτελέσεις μέχρι το 1950. Αυτοί είναι μόνο οι καταμετρημένοι. Στην πληοψηφεία τους νέα παιδιά, αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού.

Σήμερα η νησίδα είναι τόπος μνήμης των εκτελεσθέντων πολιτικών κρατουμένων και κάθε χρόνο διάφορες οργανώσεις πραγματοποιούν μνημόσυνο και προσκύνημα.

Η πανέμορφη και βαμένη με αίμα νησίδα Λαζαρέτο.

«Το 1948 ήταν η χειρότερη χρονιά – λέει ο Θεοφάνης Κορωνάκης, επιζών από το Λαζαρέτο. Τότε έγιναν οι περισσότερες εκτελέσεις. Ακόμη και μαζικές. Μια φορά εκτέλεσαν έντεκα συναγωνιστές μαζί.»

Και λίγο πιό κάτω συνεχίζει.

«Οι εκτελέσεις γίνοντας στις πέντε το πρωί. Λίγο πρίν ξημερώσει, η βαρειά πόρτα της φυλακής άνοιγε και τους έπερναν. Εμείς οι υπόλοιποι, ανεβαίναμε στον δεύτερο όροφο της φυλακής και από τα μικρά παράθυρα φωνάζαμε. Με το χωνί καλούσαμε τους Κερκυραίους να διαμαρτυρηθούν. Καλούσαμε τον κόσμο να ξεσηκωθεί.»

Ας μου επιτραπεί εδώ μια προσωπική εμπειρία. Παιδάκι ήμουν και θυμάμαι πως κάποιες φορές οι φωνές αυτές αλλά ακόμη και ο κρότος από τις σφαίρες με ξυπνούσαν τρομαγμένο. Όλοι μας ξέραμε τι γινόταν τότε στο μικρό νησάκι που ήταν απέναντί μας. Όμως ποιός τολμούσε να μιλήσει;

Τα ερείπια της ιστορικής εκκλησιάς.

Στο Λαζαρετο σώζονται σήμερα κτιριακά υπολοίματα σχεδόν όλων των φάσεων της ιστορίας του νησιού. Συγκεκριμένα σώζεται εκκλησιά ιδιαίτερου ιστορικού και αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος χωρίς την οροφή της, τμήμα του περιμετρικού τοίχους του λιμοκαθαρτηρίου και το νεκροταφείο των διακοσίων περίπου εκτελεσθέντων σε δυό συμματρικούς σχηματισμούς τάφων. Σώζεται ακόμη ο τοίχος πάνω στον οποίο έστηναν τους μελοθάνατους. 

Ο τοίχος των εκτελέσων.

Πάνω σ΄αυτόν τον τοίχο υπάρχουν οι χάλκινοι κρίκοι στους οποίους έδεναν τους μελλοθανάτους με τα χέρια ανοικτά. Πάνω του ο τοίχος έχει αμέτρητες τρύπες από τις σφαίρες που έκοψαν το νήμα της ζωής τόσων ανθρώπων.

Συγνώμη αν τούτη μου η γραφή έχει κάποιον πόνο. Όμως από καιρό το θεωρούσα χρέος μου να τα γράψω. Μια από τις μαύρες σελίδες της ιστορίας μας αλλά και η περίοδο που σημάδεψε αγιάτρευτα τα παιδικά μου χρόνια.

ΠΗΓΕΣ

w.el-wikipedia.org

w.corfu.gr

w.nikiana.wordpress.com

w.ana-mpa.gr

w. incorfu.gr