Ιόνιος Ακαδημία

Το πρώτο ελληνικό Πανεπιστήμιο στην Κέρκυρα

.

Μέσα από την ιστορία χιλιάδων χρόνων που κουβαλούν πάνω τους τα Ελληνικά Γράμματα, η προσφορά των Ιονίων Νήσων, η λεγόμενη “ Επτανησιακή Σχολή “ είναι μεγάλη και δίκαια. Η προσφορά αυτή κατέχει μία ξεχωριστή θέση στην Αναγέννηση του Ελληνικού κράτους.
Από την προϊστορική εποχή, μπορεί να πει κανείς ότι, τα Επτάνησα πρωταγωνίστησαν στην διαμόρφωση της Ελληνικής Ιστορίας. Άλλωστε αποτελεί ιστορική απόδειξη ότι είναι αυτά που έδωσαν στον ΄Ομηρο το υλικό για να περιγράψει τα ήθη και έθιμα των αρχαίων χρόνων και να μας δώσει το αθάνατο έπος της Οδύσσειας.
Τα Επτάνησα, είναι γεγονός, ότι δεν γνώρισαν “... ποτέ, την σκληράν μάστιγα εχθρών τυρράνων...”όπως γράφει και ο Ζακύνθιος ποιητής Ανδρέας Κάλβος. Η, κατά κάποιον τρόπο, φιλική κατοχή σε σχέση με την ολοκληρωτική τυρρανία προσέφερε τουλάχιστον μια ελευθερία σκέψεως και ανάπτυξη πνευματικής δημιουργίας. Άλλωστε από διάφορες πηγές γίνεται γνωστό ότι κατά τη διάρκεια της κατάληψης των Επτανήσων από τους Ενετούς, ιδρύονται εκεί ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια τα οποία με το κύλισμα του χρόνου αυξάνονται. Αργότερα θα ιδρυθούν και δημόσια Εκπαιδευτήρια
Στα ιδρύματα αυτά φοιτούν οι νεαροί Επτανήσιοι και πολλοί από αυτούς συνεχίζουν τις σπουδές τους στα Πανεπιστήμια της Ιταλίας. Έτσι κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας τα Επτάνησα θα δώσουν ένα πλήθος από λόγιους και επιστήμονες.
Οι περισσότεροι από αυτούς επιστρέφοντας στα νησιά τους ιδρύουν εκπαιδευτικά Ιδρύματα με βάση τα πρότυπα αυτών που υπήρχαν στην Ευρώπη.
Με την αλλαγή της κατοχή από τους Γάλλους και τους Ρώσσους στα Επτάνησα δίνεται μία νέα ώθηση στα γράμματα. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να ιδρυθεί στην Κέρκυρα η Ιόνιος Ακαδημία, το πρώτο ελληνικό Πανεπιστήμιο.

.

Η ίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας, ένα όραμα του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, είναι αποτέλεσμα της μεγάλης φιλικής του σχέσης με τον πλούσιο Άγγλο λόρδο Φρειδερίκο Γκύλφορντ. Οι δυο άνδρες συναντήθηκαν το 1824 στο Συνέδριο της Βιέννης, που έγινε μετά την έκπτωση του Μεγάλου Ναπολέοντος με σκοπό την αποκατάσταση του ευρωπαϊκού χώρου. Εκεί ο Γκύλφορντ δέχεται την πρόταση – παράκληση του Καποδίστρια για την ίδρυση επτανησιακού Πανεπιστημίου στην Κέρκυρα.
Ο Φρειδερίκος Γκύλφορντ είχε επισκεφτεί για πρώτη φορά το 1791 τα Επτάνησα και την υπόλοιπη Ελλάδα. Η αγάπη του για τη χώρα και ο θαυμασμός του για την πνευματική της παράδοση του ενέπνευσε την ιδέα της ίδρυσης ενός ανώτατου εκπαιδευτικού Ιδρύματος. Την σκέψη του αυτή εμπιστεύθηκε στον φίλο του Ιωάννη Καποδίστρια και στην συνάντησή τους στο Συνέδριο της Βιέννης η πρόταση αυτή αρχίζει να υλοποιείται.
Στις 12 Μαΐου του 1824 με απόφαση της Επτανησιακής Γερουσίας ρυθμίζεται ο κανονισμός για την λειτουργία της Ακαδημίας και την 20η Μαΐου του 1824, παρ’ όλες τις αντιδράσεις του Αρμοστή Μαίτλαντ, γίνονται τα εγκαίνιά της. Τα έξοδα της Ακαδημίας είχε αναλάβει ο λόρδος Γκύλφορντ τα οποία και πλήρωνε μέχρι τον θάνατό του.
Πρώτη ανακοίνωση των ιδρυτών της Ακαδημίας ήταν ότι “... η νέα ελληνική γλώσσα ήθελε είσθαι το μόνο μέσον διά την παράδοσιν των μαθημάτων εις την Ακαδημίαν.”
Με την έναρξη της λειτουργίας της Ακαδημίας όλες οι καθηγητικές θέσεις έχουν πληρωθεί από Έλληνες καθηγητές. Δίδαξαν εκεί ο Ανδρέας Κάλβος, ο Νεόφυτος Βάμβας, ο Κωνσταντίνος Τυπάλδος, ο Σπύρος Μουστοξύδης, ο Πέτρος Βραΐλας και πολλοί άλλοι.
Κύρια μαθήματα που εδιδάσκοντο ήσαν ελληνική και λατινική φιλολογία, φιλοσοφία, ρητορική, μαθηματικά και βοτανική. Η ενδυμασία τόσο των καθηγητών όσο και των μαθητών ήταν : Λευκός χιτώνας, χλαμύδα και κόκκινα πέδιλα.
Η Ιόνιος Ακαδημία έζησε για σαράντα ολόκληρα χρόνια, μέχρι το 1864 όπου η Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα σήμανε και το τέλος της λειτουργίας της.
Πριν από τον Β! Παγκόσμιο πόλεμο ορισμένα σχολεία της Κέρκυρας εφιλοξενούντο στις αίθουσες της Ακαδημίας. Είχα την τύχη να είμαι μαθητής σε ένα από αυτά τα σχολεία και για δύο χρόνια να φοιτώ στις αίθουσες του ιστορικού αυτού Ιδρύματος.
Τον Σεπτέμβρη του 1943, μετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας, –14η ακριβώς και ημέρα της γιορτής του Τιμίου Σταυρού– οι Γερμανοί βομβαρδίζουν την Κέρκυρα με εμπρηστικές βόμβες. Όλη η Χώρα τυλίγεται στις φλόγες. Ένα από τα πολλά μνημεία που καταστράφηκαν τότε ήταν και το μέγαρο της Ιονίου Ακαδημίας. Μετά τον πόλεμο η ελληνική Πολιτεία το επισκεύασε, το αναστήλωσε και σήμερα φαντάζει μεγαλόπρεπο.
Είχα την χαρά σε πρόσφατο ταξίδι μου να θαυμάσω για μία ακόμη φορά την μεγαλοπρέπειά του και να νιώσω την ιστορία του.

Ντένης Κονταρίνης