Μπορείτε.....

....εκτός από τα Εφτάνησα να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μου http://hellascafe.blogspot.com και να με βρήτε στο kondennis9@gmail.com
Θα χαρώ να σας δω.

Σάββατο 14 Μαΐου 2016

"Ο βασιλικός"

Κεντρική φωτογραφία για τον μήνα Μάϊο.
Διαπόντια νησιά. Ο οικισμός Οθωνοί. 

Tο θεατρικό έργο του Αντώνη Μάτεση, που έδωσε μια άλλη μορφή στη θεατρική λογοτεχνία.

Ας ξεφύγουμε για λίγο από τις ατέλειωτες φυσικές ομορφιές των Εφτανήσων κι΄ας δούμε και λίγες από τις πνευματικές ομορφιές αυτών των νησιών που πλούτισαν τον ελληνικό πνευματικό χώρο με την παρουσία τους.
Ο Αντώνης Μάτεσης.
Ελάτε να γνωρίσουμε μια μορφή των ελληνικών γραμμάτων που πρόσθεσε ένα νέο είδος λόγου στον λογοτεχνικό χώρο. Αυτός δεν είναι άλλος από τον Αντώνη Μάτεση. Έναν λογοτέχνη, που ένα και μόνο έργο του τον καθιέρωσε στο Πάνθεον της Λογοτεχνίας.
Παρά τις δυσκολίες που έχει αντιμετωπίσει το νησί της Ζακύνθου, σχεδόν σε κάθε εποχή γνώριζε οικονομική και πολιτικοϊστορική ανάπτυξη αναδεικνύοντας μεγάλες και αξιόλογες μορφές σε όλους τους τομείς. Μια από αυτές τις μορφές είναι και ο μεγάλος λογοτέχνης και θεατρικός συγγραφέας Αντώνης Μάτεσης.
Ο Αντώνης Μάτεσης ανήκει στους σολωμικούς συγγραφείς της Επτανησιακής Σχολής . Γεννήθηκε στην Ζάκυνθο το 1794. Γονείς του ήσαν ο Δημήτριος Μάτεσης και η Βεατρίκη Τερτσέτη, εύποροι και αριστοκράτες στην καταγωγή. Η οικογένειά τους ήταν καταχωρημένη στο Libro d' oro του νησιού από το 1794.
Για οικογενειακούς λόγους ο Μάτεσης δεν απομακρύνθηκε ποτέ από την Ζάκυνθο, ούτε φοίτησε σε κανένα πανεπιστήμιο.
Το εξώφυλλο από πρόγραμμα παράστασης του έργου.
Ο νεαρός Μάτεσης σπούδασε φιλολογία και φιλοσοφία ιδιωτικά, με τον Αββά Ρώσση και τον Αντώνιο Μαρτελάο ο οποίος τον γνώρισε με τους προοδευτικούς της εποχής και με τον Ιταλό Palmidessa. Υπήρξε φίλος και θαυμαστής του Σπυρίδωνα Τρικούπη και θαυμαστής αλλά και μιμητής του Διονυσίου Σολωμού. Μια ένδειξη σημαντική σχετικά με την συγγραφική του φυσιογνωμία είναι η σχέση του με τον Σολωμό και οι επιδράσεις που δέχεται σε θέματα γλώσσας και ποιητικής. Ο Μάτεσης μόνος του βελτίωσε τις γνώσεις του στα Γαλλικά, στα Αγγλικά και στα Ιταλικά.
Εκτός από τον βασιλικό έγραψε πολλά πατριωτικά ποιήματα και ελεγείες. Το 1824 έγραψε τη Γραμματική της δημοτικής ώστε να δημοσιεύσει μια Πραγματεία περί γλώσσης, με αναφορές στη γλώσσα των δημοτικών τραγουδιών και της κρητικής λογοτεχνίας. Έκανε μεταφράσεις στο έργο “Οι Τάφοι” του Ugo Foscolo, ποιήματα του Ossian και την ελεγεία “Εις τα Κοιμητήρια” του ρομαντικού ποιητή Thomaw Grey.
 Σούλα Αθανασιάδου, Ρονκάλαινα, Κώστας Ρηγόπουλος, Δάρειος και Νίκος Ζορμπάς, Δραγανίγος. 
Αθάνατο όμως παραμένει το έργο του, βασιλικός το μόνο θεατρικό του έργο, που έγραψε στα 1830 και που δίνει ανάγλυφη την εικόνα της κοινωνικής δομής της εποχής του στη Ζάκυνθο. Το ηθογράφημα αυτό είναι γραμμένο στην τοπική διάλεκτο και με πολλές ξενικές λέξεις και μπορεί να πει κανείς ότι διαθέτει μια συναρπαστική γοητεία. Έργο γραμμένο με επιρροές από τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό και έντονο κοινωνικό προβληματισμό ο βασιλικός είναι ένα από τα πλέον σημαντικά κείμενα της νεοελληνικής δραματουργίας. Συμβαίνει ώστε οι δυτικές επιρροές που διαπέρασαν τους κατοίκους των Εφτανήσων να είχαν ένα σημαντικό αντίκτυπο και στην γλώσσα και αυτό διαπιστώνει κανείς στο κείμενο του βασιλικού.
Η Ρονκάλαινα, Σούλα Αθανασιάδου με τον σύζυγό της Δάρειο Ρονκάλα τον οποίον υποδύεται ο αείμνηστος Κώστας Ρηγόπουλος. 
Το έργο του αυτό, ο Μάτεσης το χαρακτηρίζει κοινωνικό δράμα όμως είναι γεγονός ότι αποτελεί την αρχή ενός νέου είδους λογοτεχνίας. Μέσα στον βασιλικό συνοψίζονται μηνύματα πολιτικά και ιδεολογικά που χαρακτηρίζουν τον ερχομό μιας νέας εποχής. Πρόκειται για ένα πεντάπρακτο δράμα με επιρροές από τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό. Χαρακτηριστικό είναι ότι η πρώτη παράσταση αυτού του έργου δόθηκε στη Ζάκυνθο το 1832 από θίασο ερασιτεχνών. Παρά το δραματικό περιεχόμενο και τον έντονο κοινωνικό προβληματισμό το έργο αυτό, στην εποχή του, αγνοήθηκε.
Βασικά ο Μάτεσης τοποθετεί χρονικά το έργο του έναν αιώνα πριν την συγγραφή του.
Η πλοκή του βασιλικούέχει κεντρικό θέμα μια ερωτική ιστορία η οποία όμως είναι προσχηματική. Μέσα από αυτή την ιστορία αναδύονται τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας εκείνης της εποχής. Η δύναμη της εξουσίας των αρχόντων, οι ταξικές διαφορές, οι σφιχτές θέσεις που κρατούσαν τις ισορροπίες της κοινωνίας, αποκαλύπτονται μέσα από την πλοκή. Πρόκειται για ένα έργο όπου προβάλλονται αγώνες για την ιδεολογική ανάπλαση της κοινωνίας, ερωτικά μοτίβα και ένα εκπληκτικό χιούμορ. Μαζί με όλα αυτά αποκαλύπτονται και οι αδυναμίες των ανθρώπων.
Στα 1830 όπου στην Αγγλοκρατούμενη Ζάκυνθο ο Μάτεσης ολοκληρώνει την συγγραφή του βασιλικού, στις πρωτεύουσες των κρατών της Ευρώπης γίνονται αγώνες για ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη. Με την Ιουλιανή επανάσταση στο Λονδίνο υπογράφεται το Πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας και αναγνωρίζεται η ύπαρξη ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.
Ο Δραγανίγος, Νίκος Ζορμπάς, η Ιωάννα Παγιατάκη, Γαρουφαλιά και η μητέρα Ρονκάλαινα, Σούλα Αθανασιάδου. 
Σαν κεντρικό θέμα στην πλοκή του έργου είναι μια ερωτική ιστορία. Μια ερωτική ιστορία η οποία όμως σε όλη την διάρκεια του έργου δουλεύει προσχηματικά. Μέσα από αυτήν την ερωτική ιστορία αναδύονται τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας εκείνης της εποχής. Γίνονται κοινωνικές συγκρούσεις. Μέσα από αυτό το έργο του ο Μάτεσης χτυπάει τα κακώς κείμενα, ασκεί κριτική, περιγράφει τα ήθη και αποκαλύπτει το ρηχό των χαρακτήρων ενώ δίνει μια ιδιαίτερη έμφαση στο μεγαλείο του έρωτα.
Έχουν περάσει πάνω από δυο αιώνες που ο βασιλικός ανέβηκε σε θέατρο για πρώτη φορά και ενώ αρκετά πράγματα έχουν αλλάξει το έργο παραμένει στον ρόλο μιας επίκαιρης ματιάς στην πορεία της κοινωνίας.
Η υπόθεση του έργου, με λίγα λόγια, είναι η εξής. Στην διάρκεια της γιορτής του καρναβαλιού ο Φιλιππάκης Γιαγυρόπουλος φλερτάρει την Γαρουφαλιά, κόρη του άρχοντα Δάρειου Ρονκάλα της οποίας αφαιρεί την παρθενία και την αφήνει έγκυο. Όμως γνωρίζοντας ο Φιλιππάκης το σκάνδαλο που θα ξεσπάσει θέλει να την αποκαταστήσει. Στην επιθυμία του αυτή εμπόδιο μεγάλο ορθώνεται η κατώτερη κοινωνική καταγωγή του σε σχέση με την κοινωνική καταγωγή της Γαρουφαλιάς. Ο Δάρειος, πατέρας της Γαρουφαλιάς, αγνοώντας τα πραγματικά κίνητρα του νέου νομίζει ότι εποφθαλμιά την προίκα της κόρης του. Παρ΄όλο που η γυναίκα του και ο γιος του προσπαθούν να τον μεταπείσουν εκείνος μένει αμετάπειστος. Σκέφτεται μάλιστα να κλείσει την κόρη του σε μοναστήρι και απειλεί να σκοτώσει τον Φιλιππάκη. Συμπτωματικά κάποιο βράδυ δυο μεθυσμένοι επιχειρούν να κλέψουν μια γλάστρα με βασιλικό από το παράθυρο του σπιτιού του Δάρειου και ο μπράβος του Δάρειου χτυπά και σκοτώνει τον ένα νομίζοντας ότι είναι ο Φιλιππάκης. Με την αποκάλυψη της αλήθειας και την παρέμβαση του αδελφού της Γαρουφαλιάς, Δραγανίγου, ο Δάρειος αναγκάζεται πλέον να δώσει τη συγκατάθεσή του στο γάμο των δυο νέων.
Ο βασιλικός αποτελεί λογοτεχνικό πρόδρομο του αστικού δράματος και γράφεται σε προγενέστερο χρόνο από αυτόν που θα έπρεπε να ανήκει ιδεολογικά και αισθητικά. Είναι ένα έργο που φέρει την ιδέα του Διαφωτισμού Στο έργο αυτό του Μάτεση μπορεί να πει κανείς ότι συνυπάρχουν πολιτικο-ιδεολογικά αιτήματα της εποχής αλλά και αναζητήσεις για ένα καινούργιο δραματικό είδος της λογοτεχνίας.
Απελευθερωμένος από τις οποιεσδήποτε δεσμεύσεις του ο Μάτεσης, μέσα στην πλοκή του έργου του ασκεί κριτική στις αντιλήψεις της κοινωνίας, χτυπάει τα κακώς κείμενα, περιγράφει τα ήθη της εποχής, αποκαλύπτει το ρηχό των χαρακτήρων, τη σύγκρουση του παλιού με το καινούργιο, αλλά και το μεγαλείο του έρωτα,.
Ο Αντώνης Μάτεσης ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρίας και διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος επί της Παιδείας και των Εκκλησιαστικών της Ζακύνθου. Διακρίθηκε για την τιμιότητά του και την αγάπη του προς την πατρίδα. Και υπήρξε μέλος πολλών φιλανθρωπικών επιτροπών και ιδρυμάτων.
Στα 1874 εγκατέλειψε την Ζάκυνθο για οικογενειακούς λόγους και πήγε στη Σύρο όπου μετά ένα χρόνο πέθανε. Εκεί στην Σύρο έσβησε ένα μεγάλο αστέρι της ελληνικής λογοτεχνίας των Εφτανήσων.


ΠΗΓΕΣ   
w. ekebi.grww. elp-eapologies.gr
w. rizospastis.gr
w. tellingstories.gr
w. el.wikipedia.org
w. livepedia.gr

24 σχόλια:

  1. Περιηγήθηκα στο blog σου Ντένη και διαπίστωσα πως αν και μακριά η καρδιά σου είναι εδώ στην Ελλάδα.Τον αγαπάς αυτόν τον τόπο και αυτό δεν κρύβεται με τίποτα.
    Πλούσιο και το βιογραφικό σου και πολλά τα ενδιαφέροντα σου οπότε μιλάμε για άνθρωπο χορτασμένο από εμπειρίες.
    Σου εύχομαι καλή συνέχεια και εδώ είμαστε να τα λέμε διαδικτυακά
    Τις φιλούρες μου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλή σου μέρα αγαπητή μου Χριστίνα και ευχαριστώ για την επίσκεψη.
      Πολύ σωστά διαπίστωσες πως η καρδιά μου βρίσκεται στην Ελλάδα. Κι΄εκεί θα μέίνει για πάντα. Όλοι εμείς εδώ την λατρεύουμε αυτή την πατρίδα. Πολύ σωστά παρατηρείς πως είμαι ένας χορτασμένος από εμπειρίες. Πολλές από τις οποίες τις πλήρωσα πολύ ακριβά. Όμως πάντα λέω "δεν πειράζει" Και προχωράω.
      Εδώ είμαστε, θα τα λέμε και αφού δεχτώ τις φιλούρες σου στέλνω φιλάκια Εφτανησιώτικα.

      Διαγραφή
  2. Πολύ ωραία ιδέα να μας μιλήσεις για τις πνευματικές ομορφιές των Επτανήσων. Θαυμάσιο αφιέρώμα. Το απόλαυσα και έμαθα και τόσα που δεν ήξερα.
    Να σαι καλά Ντένη μου Σ'ευχαριστώ άλλη μια φορά γι αυτό το οδοιπορικό
    Καλή σου μέρα όλη μέρα!
    ΥΓ Η σύζυγος πώς είναι;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Χαίρομαι καλή μου Αννούλα που βρήκες ενδιαφέρουσα την παρουσίαση του Μάτεση και του περίφημου έργου του.
      Θα ακολουθήσουν και άλλες μέχρι το τέλος του Ιουνίου που αναχωρώ για Φλώριδα.
      Η σύζυγος έχει αναρρώσει τελείως αλλά της έχει μείνει μια φοβία την οποία δεν μπορεί να ξεπεράσει.
      Καλή σου εβδομάδα γλυκιά μου.

      Διαγραφή
  3. Πολύ ενδιαφέροντα όλα αυτά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Χαίρομαι φίλε μπυ που σου άρεσε. Συνεχίζουμε.
      Νάσαι καλά.

      Διαγραφή
  4. Άλλο ήθελα να γράψω , αλλά διαβάζοντας το σχόλιο της Xristin μας πιο πάνω, σκεφτόμουν πως ουσιαστικά αυτό νιώθω κι εγώ κάθε φορά που έρχομαι σε αυτό το blog!
    Πήρα και πάλι το άρωμα από το Ιόνιο!!
    Καλό μεσημεράκι, Ντένη μου!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Σ΄ευχαριστώ Γιάννα μου γλυκιά μου για τα καλά σου λόγια.
    Αξίζουν ακόμα πιο πολλά τα νησιά μας και η πατρίδα μας.
    Και το Ιόνιο πάντα προσφέρει το άρωμά του.
    Καλή σου εβδομάδα Γιάννα μου και την αγάπη μου πάντα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Εξαιρετική παρουσίαση του θεατρικού κύριε Ντένη. Δεν το χω διαβάσει ακόμα αλλά με βάλατε στην διαδικασία να το κοιτάξω!! Να στε καλά, σας ευχαριστούμε για την αναλυτική ανάρτηση!!!
    Σας φιλώ!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλή σου μέρα Μαριλένα μου και καλή εβδομάδα. Θα σου έλεγα να το διαβάσεις, αν μπορείς να το βρεις. Παρ΄όλο που έχει γραφτεί πριν από 180 χρόνια έχει μέσα του εικόνες της σημερινής εποχής.
      Την αγάπη μου γλυκιά μου.

      Διαγραφή
  7. καλησπερα και ααππο εμενα φιλε μου.οπως παντα οι αναρτησεις σας η μια πιο ενδιαφερουσα απο την αλλη.Διαβασα πως η συζυγος εχει φοβια,λοω του ατυχηματος. 6 χρονια περασαν απο το δικο μου ατυχμα και ακομητρεμω οταν βρισκομαι στο συγκεκριμενο σημειο.θελει το χρονο της.και πολυ υπομονη.να μου τη φιλησετε.να περνατε καλα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Καλή σου μέρα καλή μου φίλη Λίτσα.
    Χαίρομαι που βλέπω να περνάς από εδώ.
    Κάνω ό,τι μπορώ για τα νησιά μας. Το αξίζουν .
    Εκτιμώ το ενδιαφέρον σου για την σύζυγο. Ελπίζω πως θα το ξεπεράσουμε.
    Νάσαι καλά καλή μου φίλη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Γνώριζα κάποιες πληροφορίες Ντένη μου, αλλά ούτε το έχω δει , ούτε το έχω διαβάσει. Κάποιο απόσπασμα είχα διδαχθεί στο σχολείο κι επειδή το συνήθιζα, μάθαινα περισσότερα γύρω από τα κείμενα που εξετάζαμε και έτσι ήξερα πέντε πραγματάκια! Σε ευχαριστούμε πολύ για όλες τις πληροφορίες!
    Να'σαι πάντα καλά και να έχεις μια υπέροχη εβδομάδα :))

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα σου καλή μου Αριστέα.
      Αφού το διδάχτηκες στο σχολείο θα έχεις κάποιες γνώσεις. Πρόκειται για ένα έργο που φωτογραφίζει αριστουργηματικά την ζωή εκείνης της εποχής. Κι΄ήταν τρομερό να τολμήσει να ονομάσει ο Μάτεσης εκείνες τις καταστάσεις.
      Νάσαι πάντα καλά καλή μου Αριστέα.

      Διαγραφή
  10. Ο Μάτεσης έγραψε το Βασιλικό, κι εσύ μετέφερες τη γλάστρα σε όλους μας ώστε να αισθανθούμε την μυρωδιά του.
    Ομολογώ ότι δεν ήξερα

    σε ευχαριστώ,

    Γαβριήλ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Να λοιπόν που κατάφερα να φέρω τη μυρουδιά του βασιλικού σε σας καλέ μου φίλε.
      Στ΄αλήθεια είναι ένα αριστούργημα.
      Θα τα πούμε φίλε.

      Διαγραφή
  11. Ντένη μου πολύ ωραίες και χρήσιμες οι πληροφορίες για το Μάτση και η παρουσίαση του Βασιλικού!
    Χαίρομαι κι εκτιμώ πάντα που μας μεταλαμπαδεύεις τις τόσες γνώσεις σου!

    Την αγάπη μου!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μαίρη μου καλή μου
      Χαίρομαι που σε βλέπω να περνάς από εδώ.
      Εκτιμώ το ότι άφησες να σε αγγίξουν αυτά που γράφω για τον Μάτεση και τον βασιλικό του.
      Θα τα πούμε Μαιρούλα μου.

      Διαγραφή
  12. ...γνωστό μόνο το όνομα!!!

    Χρήσιμη ανάρτηση. Κερί στο ταλέντο του.

    Ντένη μου, να είσαι καλά,

    Υιώτα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Να λοιπον που γνωρίζεις τον Μάτεση. Το έργο του είναι τρομερό. Μια μεγάλη μορφή των ελληνικών γραμμάτων.
    Την αγάπη μου σε σένα και τον Δημήτρη καλή μου Υιώτα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Πόσο ενδιαφέρουσα ανάρτηση, να μαθαίνω για τον τόπο μου!!
    Φέτος μετά από 12 χρόνια θα πάω στην πατρίδα μου την Ζάκυνθο και η χαρά απερίγραπτη! Καλή Κυριακή φίλε μου σ'ευχαριστούμε για τις εξαιρετικές σου αναρτήσεις!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλή σου μέρα αγαπητή μου Κατερίνα.
      Σ΄ευχαριστώ για την επίσκεψη. Χαίρομαι που βρήκες ενδιαφέροντα τα όσα γράφω για τον Μάτεση.
      Εύχομαι να απολαύσεις την επίσκεψή σου στο όμορφο νησί της Ζακύνθου. Στο φιόρο του Λεβάντε, όπως πολύ σωστά την αποκαλούν.
      Την αγάπη μου καλή μου φίλη.

      Διαγραφή
  15. Πολύ ενδιαφέρουσα και χρήσιμη ανάρτηση!

    ΑπάντησηΔιαγραφή